نویسنده: نگار دادفر
مدرس رصدخانه و مرکز علمی شهرداری فسا

 

در روزهایی که با هدف جلوگیری از آغاز موج چهارم بیماری کووید ۱۹ باید بیشتر در منزل بمانیم، می‌توانیم زمان بیشتری را به مطالعه کتاب اختصاص دهیم. به همین منظور در شماره قبل چند عنوان کتاب در زمینه فراگیری نجوم آماتوری به علاقه‌مندان معرفی شد، از جمله کتاب‌های صورت‌های فلکی، راهنمای هفتگی آسمان شب، بارش‌های شهابی، ماه نو و نجوم به زبان ساده. در این مقاله نیز قصد داریم تعداد دیگری از این منابع را معرفی نماییم. نخستین کتابی که به معرفی آن می‌پردازیم، کتاب "اساطیر یونانی و صورفلکی" است. این کتاب یکی از بهترین کتاب‌های موجود در زمینه آشنایی با داستان‌ها و افسانه‌های مربوط به نام گذاری صورفلکی است. در پیشگفتار این کتاب می‌خوانیم: "یونانیان، اسطوره‌های جالبی به صورت‌های فلکی نسبت می‌دادند. در میان کتب متعدد و پر محتوای نجومی و رصدی، نبود مجموعه‌ای که صرفا به اساطیر نجومی پرداخته باشد، احساس می‌شد. در این اثر تلاش شده است تا اسطوره‌های یونانی مرتبط با صورت‌های فلکی به تفصیل بیان شود". این کتاب که توسط نیلوفر فشنگ‌ساز گردآوری و تالیف شده، به وسیله انتشارات سبزان و در ۱۵۹ صفحه به چاپ رسیده است. دومین کتاب، کتاب "راهنمای ماهانه آسمان شب" است. یکی از ابزارهای اولیه برای آشنایی بیشتر آماتورها و علاقه‌مندان به ستاره شناسی، کتاب‌های ساده به همراه نقشه‌های مناسب با طبقه بندی خاص بر حسب ماه‌ها و یا صورت‌های فلکی است. این ابزار اولیه به اضافه یک دوربین دوچشمی می‌تواند برای آغازکنندگان ستاره‌ شناسی غیر حرفه‌ای فوق العاده موثر و مفید باشد. این کتاب نیز در همین راستا به رشته تحریر درآمده و شامل اطلاعات دقیق مربوط به هر یک از ماه‌های سال است و می‌تواند برای هر کسی که بخواهد با صورت‌های فلکی، خوشه‌های ستاره‌ای، سحابی‌ها، کهکشان‌ها، بارش‌های شهابی و . . . آشنایی پیدا کند، منبعی قابل اطمینان باشد. این کتاب که توسط ایان رِدپت و ویل تیریون به رشته تحریر درآمده، با تلاش احمد دالکی به زبان فارسی ترجمه شده و موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی آن را در ۶۴ صفحه گلاسه به چاپ رسانده است. سومین کتابی که به معرفی آن خواهیم پرداخت، کتاب "دنیای ستارگان" نام دارد. به کمک این کتاب شما می‌توانید به طور خلاصه با مهم‌ترین مفاهیم و اصطلاحات دنیای نجوم از کهکشان‌ها، سحابی‌ها و ستارگان گرفته تا خوشه‌های ستاره‌ای، ابر نواخترها و سیاهچاله‌ها آشنا شوید. مطالعه این کتاب کم حجم، دانسته‌های شما را از آسمان زیبا و پر ستاره شب تا حد چشم‌ گیری افزایش می‌دهد. این کتاب ۱۴۲ صفحه‌ای را مارتین ریس تالیف نموده و امیر حسین فرجاد نسب نیز آن را به فارسی ترجمه نموده است. کتاب دنیای ستارگان به وسیله انتشارات سبزان به زیور چاپ آراسته شده است. چهارمین کتابی که آن را معرفی می‌کنیم، "اطلس فشرده آسمان" نام دارد. این کتاب که بیشتر برای آن دسته از افرادی که آشنایی نسبی با نجوم دارند مفید و سودمند می‌باشد، مرجعی است برای شناخت آسمان شب از طریق رصد و نگاه کردن به آسمان. از ابتدا تا انتهای این کتاب، نقشه‌های بسیار دقیقی از موقعیت قرارگیری ستارگان و اجرام اعماق آسمان مانند سحابی‌ها، خوشه‌های ستاره‌ای و کهکشان‌ها وجود دارد که علاقه‌مندان را جهت یافتن این اجرام یاری می‌کند. این کتاب توسط راجر سینات ویراستار ارشد مجله معتبر نجومی اسکای اند تلسکوپ تالیف شده و فرهاد ذکاوت آن را به فارسی ترجمه کرده است. این کتاب توسط انتشارات حامی در ۱۴۲ صفحه به چاپ رسیده است. پنجمین و آخرین کتابی که به معرفی آن خواهیم پرداخت، کتاب "گردشی در جهان" نام دارد. این کتاب از منابع نسبتا جامع و کامل موجود در زمینه ستاره شناسی آماتوری در کشورمان است که توسط ایان موریسون به رشته تحریر درآمده و غلامرضا شاه علی آن را به زبان فارسی ترجمه نموده است. این کتاب با زبانی ساده و شیوا در ۴۷۴ صفحه شامل ۲۳ فصل مجزا، به بررسی موضوعات گوناگونی از اخترشناسی و کیهان از جمله سیمای منظومه شمسی، سفر به سیارات بیرونی، چهارصد سال تلسکوپ، خانواده ستارگان، میراث هابل، جهان خشن، ماده تاریک و . . . پرداخته است.
امید است توانسته باشیم با هدف ارتقای هر چه بیشتر سطح فرهنگ کتابخوانی در جامعه و همچنین ترویج‌ و تکوین نجوم آماتوری، در این دو مقاله تعدادی از منابع ارزشمند و سودمند فراگیری نجوم را به علاقه‌مندان این رشته جذاب و پر مخاطب در شهر و دیارمان معرفی نماییم.

 

هفته نامه فسامهر - شماره ۱۹۱