نویسنده: نگار دادفر
مدرس رصدخانه و مرکز علمی شهرداری فسا
ستاره سهیل با نام لاتین Canopus و با قدر ۰.۷۲ - پر فروغ‌ترین ستاره در صورت فلکی جنوبی شاه‌تخته (کشتی / Carina) و دومین ستاره پر نور آسمان شب، پس از ستاره شباهنگ (Sirius) است که از عرض‌های شمالی کشورمان قابل مشاهده نیست. به عنوان مثال، ستاره سهیل در شهر تهران حداکثر حدود ۲ درجه از افق بالا می‌آید. بنابراین در صورت پاک بودن هوا، برای دیدنش از این شهر افق جنوبی باید کاملا باز و بدون مانع باشد. اما در عرض‌های جنوبی کشورمان، این ستاره به واسطه اینکه فاصله بیشتری از افق می‌گیرد، هم راحت‌تر دیده می‌شود و هم مدت زمان بیشتری در افق جنوبی حضور دارد. جالب است بدانید ضرب المثل معروف "ستاره سهیل شدن" نیز از همین موضوع که این ستاره را به دشواری می‌توان در آسمان یافت نشات گرفته است و به معنای کم پیدا بودن است. در این فصل از سال، ستاره سهیل در شیراز حوالی ساعت ۲۰:۲۸ دقیقه از افق جنوبِ جنوبِ شرق طلوع کرده و حدود ساعت ۲۳:۲۱ دقیقه شب به حداکثر ارتفاع خود یعنی ۸ درجه رسیده و حوالی ساعت ۰۲:۱۸ دقیقه بامداد نیز در سمت جنوبِ جنوبِ غرب، غروب می‌کند. این در حالی است که حداکثر ارتفاع این ستاره در اصفهان به ۵ درجه و در بندرعباس به ۱۰ درجه می‌رسد. بنابراین هر چه به عرض‌های جنوبی‌تر سفر کنیم، این ستاره زیبا را می‌توانیم در ارتفاع بالاتری از افق جنوب و طی مدت زمان بیشتری مشاهده کنیم. یکی از مناطقی که مردمانش از دیرباز با ستاره سهیل آشنا بوده و به راحتی آن را مشاهده می‌کردند، کشور یمن است. تا جایی که سنائی می‌سراید:
در دیار تو نتابد آسمان هرگز سهیل
گر همی باید سهیلت، قصد کن سوی یمن
در همین شب‌ها که برای تماشای ستاره درخشان سهیل از مناطق جنوبی کشورمان، به یک افق باز و بدون موانع طبیعی و مصنوعی در سمت جنوب نیاز داریم، این ستاره در پایتخت یمن تا ارتفاع ۲۲ درجه نیز بالا می‌آید. در صورتی که از مناطقی مرکزی کشورمان به سمت جنوب ساکن هستید و می‌خواهید شانس خود برای دیدن این ابرغول سفید که در فاصله ۳۱۳ سال نوری از ما واقع شده است را امتحان کنید، می‌توانید در ساعات پایانی شب در مکانی که افق جنوبی کاملا باز داشته باشد قرار بگیرید و مطابق تصویر ابتدا پر نورترین ستاره آسمان شب یعنی شباهنگ (Sirius) را بیابید. اگر ۳۶ درجه پایین‌تر را نگاه کنید ستاره پر فروغ سهیل که در زبان فارسی به آن پَرَک نیز گفته می‌شود را خواهید یافت.
