نویسنده: نگار دادفر
مدرس رصدخانه و مرکز علمی شهرداری فسا
در روزهایی که به منظور قطع زنجیره انتقال بیماری کرونا باید بیشتر در خانه بمانیم، مطالعه کتاب‌هایی با موضوعات گوناگون، یک سرگرمی آموزنده و سودمند برای هر قشری از جامعه محسوب می‌شود. یکی از این موضوعات که خوشبختانه توانسته مخاطبین بسیاری به خود جذب نماید، کتاب‌های علمی خصوصاً در زمینه نجوم آماتوری است. علاوه بر این، شروع به کار نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران نیز عامل دیگری بود که به بهانه برگزاری آن، در این مقاله به معرفی تعدادی از کتاب‌های ارزشمند و مفید در زمینه نجوم آماتوری بپردازیم. نخستین کتابی که در این مقاله به معرفی آن می‌پردازیم کتاب "صورت‌های فلکی" است که یکی از بهترین کتاب‌های موجود برای آشنایی با صورت های فلکی و برخی دیگر از اجرام آسمان شب محسوب می‌شود. در ابتدای این کتاب، به تشریح تعدادی از اصطلاحات مهم این رشته پرداخته شده و در ادامه تمامی ۸۸ صورت فلکی آسمان همراه با جزئیات آن معرفی گردیده است. این کتاب توسط احمد دالکی به فارسی ترجمه شده و انتشارات گیتاشناسی نوین آن را در ۱۹۲ صفحه به چاپ رسانده است. دومین کتاب، کتاب "راهنمای هفتگی آسمان شب" است که به چهار فصل بهار، تابستان، پاییز و زمستان تقسیم می‌شود و در آن، پدیده‌های رصدی هر هفته از جمله بارش‌ها و رگبارهای شهابی، اجرام آسمانی، نحوه یافتن صورت‌های فلکی و . . . شرح داده می‌شود. در مقدمه این کتاب نیز توضیحاتی در خصوص مفاهیم اولیه ستاره شناسی مانند سمت‌ها در آسمان، ماهیت درجه‌ها، نامگذاری ستارگان و . . . آمده است. این کتاب که توسط جف کانیپ به رشته تحریر درآمده، با زبانی شیوا و روان توسط احمد دالکی به فارسی ترجمه شده و انتشارات گیتاشناسی نوین آن را در ۱۷۶ صفحه منتشر کرده است. سومین کتابی که قصد معرفی آن را داریم، کتاب "بارش‌های شهابی" است. بارش‌های شهابی یکی از زیباترین و شورانگیزترین رویدادهای آسمان شب هستند که علاقه مندان بسیاری نیز دارد. کتاب بارش‌های شهابی تالیف امیر حسن زاده یکی از منابع بسیار مفید و ساده در خصوص شناخت بارش‌های شهابی است. این کتاب بسیار کم حجم شامل ۵ فصل با عناوین آشنایی با اجرام کوچک منظومه شمسی، شهاب‌ها، رصد و ثبت بارش‌های شهابی، تحلیل داده‌های رصدی مرئی و سایر روش‌های رصدی می‌باشد که در ۷۳ صفحه توسط انتشارات ایرانشناسی به زیور چاپ آراسته شده است. چهارمین کتاب، کتاب "ماه نو" است. همانگونه که از نام آن نیز پیداست، این کتاب به آموزش، تحلیل و بررسی مبانی علمی رویت هلال ماه می‌پردازد که برای مسلمانان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این کتاب، خواننده ابتدا با ویژگی‌های فیزیکی و مداری ماه و سپس با اصطلاحات و مبانی نجومی رویت هلال، تقویم هجری قمری و معیارهای رویت هلال آشنا می‌شود و در پایان نیز به طور خلاصه به بررسی مبانی فقهی رویت هلال پرداخت شده است. کتاب ماه نو توسط امیر حسن زاده، محمد احمدی و یوسف شعبانی به رشته تحریر درآمده و بنیاد پژوهش‌های اسلامی آن را در ۲۱۲ صفحه به چاپ رسانده است. آخرین کتابی که در این مقاله آن را معرفی خواهیم نمود، کتاب نام آشنا و پرفروش "نجوم به زبان ساده" است که احتمالا بسیاری از علاقه‌مندان نام آن را شنیده‌اند. این کتاب به عنوان رایج ترین و یکی از جامع ترین منابع برای علاقه مندان به نجوم در کشورمان شناخته می‌شود که مایر دگانی آن را به رشته تحریر درآورده و محمدرضا خواجه‌پور نیز آن را به فارسی ترجمه کرده است. این کتاب که توسط موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی به چاپ رسیده است؛ سعی دارد با تشریح مبانی و مفاهیم نجوم، به بسیاری از پرسش‌های بنیادین ستاره شناسان آماتور و علاقه مندان از جمله نحوه پیدایش جهان هستی، اصول پیدایش و رصد ستارگان، تلسکوپ و کاربردهای آن، سحابی ها، کهکشانها، دنباله‌دارها، سامانه خورشیدی، کسوف و خسوف و بسیاری مسائل دیگر پاسخ دهد. در این مقاله تلاش گردید به منظور ارتقای هر چه بیشتر سطح فرهنگ کتابخوانی در جامعه و همچنین ترویج و گسترش روز افزون دانش بیکران ستاره شناسی، به طور خلاصه تعدادی از منابع مطالعاتی برای علاقه مندان معرفی شود. در هفته‌های آتی نیز تعداد دیگری از این کتاب‌ها را به مخاطبین فرهیخته فسامهر معرفی خواهیم نمود.
هفته نامه فسامهر - شماره ۱۹۰
