کتاب گردشی در جهان، از منابع نسبتا کامل و جامع موجود، در زمینه ستاره شناسی آماتوری در کشورمان است که با نام اصلی A Journey Through The Universe توسط "ایان موریسن" به رشته تحریر در آمده و غلامرضا شاه علی نویسنده و مترجم شیرازی آن را به زبان فارسی ترجمه کرده است. این کتاب با زبانی ساده، در ۴۷۴ صفحه شامل ۲۳ فصل مجزا، به بررسی موضوعات گوناگونی از اخترشناسی و کیهان پرداخته است که از مهمترین آنها میتوان به مواردی زیر اشاره نمود: سیمای منظومه شمسی، سفر به سیارات بیرونی، چهارصد سال تلسکوپ، خانواده ستارگان، در جستجوی جهانهای دیگر، آیا ما تنها هستیم؟ میراث هابل، ماده تاریک و انرژی تاریک، پس تاب آفرینش، نگاهی به کیهان و . . .
نویسنده در مقدمه کتاب مینویسد: "گر چه در تمام زندگی کاری، من یک ستاره شناس رادیویی بودهام، از آسمان نیز بسیار لذت میبرم. در ۱۲ سالگی با استفاده از تلسکوپی که از مقوا و عدسیهای اهدایی عینک سازم ساخته شده بود، به رصد دهانههای ماه و اقمار مشتری پرداختم. حالا که این نوشته را مینویسم، کتاب باریک پدرم را با عنوان "ماهیت جهان" بر روی میز تحریر در کنارم دارم. این کتاب بود که با الهام گرفتن آن، یک ستاره شناس شدم."
نکته حائز اهمیت در خصوص این کتاب آن است که نویسنده که ناشر آن نیز میباشد، علاوه بر انتشار نسخه چاپی کتاب، فایل PDF آن را نیز با رضایت خود در وبسایت شخصی منتشر نموده است که اقدامی شایستهی سپاسگزاری و تلاشی مضاعف و خیرخواهانه به منظور ترویج دانش ستاره شناسی در کشور عزیزمان محسوب میگردد.
با عنایت به آغاز به کار "نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران" از ۱ بهمن ماه و در راستای ارتقای سطح فرهنگ کتابخوانی در جامعه و همچنین بسط و گسترش روز افزون دانش بی کران ستاره شناسی، تصمیم داریم در روزهای پیش رو تعدادی از کتابهای مهم، مخاطب پسند و تاثیرگذار در حوزه نجوم آماتوری، کیهان شناسی، فیزیک و هوافضا را به شما مخاطبین فرهیخته و گرانقدر ستاره شناسی فسا معرفی نموده تا بتوانید با آگاهی و شناخت بیشتر، این کتب ارزشمند را به صورت اینترنتی از نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران خریداری نمایید و با همکاری شرکت پست، درب منزل تحویل بگیرید. پس با ما همراه باشید.
همانگونه که مستحضر هستید، مهمترین ویژگی تماشای بارشهای شهابی، عدم نیاز به ابزارهای تخصصی و گران قیمت نجومی و تکرار سالیانه آنها در یک تاریخ مشخص است. بر همین اساس، تماشای بارشهای شهابی همیشه یکی از بهترین و صد البته هیجان انگیزترین رویدادهای رصدی برای منجمان آماتور و علاقهمندان به ستاره شناسی به شمار میآورد. کتاب بارشهای شهابی تالیف امیر حسن زاده یکی از منابع مناسب و مفید در خصوص شناخت بارشهای شهابی است. این کتاب که با زبانی ساده و روان به رشته تحریر در آمده است، شامل ۵ فصل با عناوین: آشنایی با اجرام کوچک منظومه شمسی، شهابها، رصد و ثبت بارشهای شهابی، تحلیل دادههای رصدهای مرئی و سایر روشهای رصدی میباشد که در ۷۳ صفحه توسط انتشارات ایران شناسی به چاپ رسیده است.
نویسنده این کتاب در بخش پیشگفتار مینویسد: "شوق دیدن شهابها یادآور دوران کودکیمان است، هنگامی که شهابی، تاریکی آسمان را میشکافت تصور میکردیم ستارهای سقوط کرده است! سالها بعد یاد گرفتیم که این تیرهای آتشین، سنگ ریزههایی هستند که درون جو میسوزند تا لحظهای در آسمان زمینیان بدرخشد. در اوایل دهه ۱۳۷۰ با بارشهای شهابی آشنا شدم . . . حال که نزدیک به دو دهه از آن دوران میگذرد با نگارش این کتاب با زبانی ساده امیدوارم بتوانم دیگران را در نزدیکی بیشتر با آسمان سهیم کنم . . ."
خوشه گلوله متشکل از دو خوشه کهکشانی میباشد که بر اثر کشش گرانشی در حال برخورد به هم هستند.
این دادهها توسط تلسکوپ فضایی هابل و با همکاری تلسکوپ اشعه ایکس چاندرا و تلسکوپهای زمینی جمع آوری شدهاند و برای تبدیل این تصویر به صوت؛ هر لایه از دادهها را در فرکانسی معین محدود کردهاند. این دادهها، ماده تاریک را نشان میدهند؛ مادهای مرموز و مشاهده نشده که باعث به وجود آمدن تغییراتی بزرگ در سرتاسر عالم شده است. رنگ آبی نشاندهنده فرکانسهای پایین است در حالی که رنگ صورتی مربوط به اشعه ایکس و فرکانسهای بالاتر میباشد.
مترجم: نگار دادفر
مدرس رصدخانه و مرکز علمی شهرداری فسا
خاموشی اقتصادی و اجتماعی در واکنش به بیماری همه گیر COVID-19 منجر به تغییرات کوتاه مدت ولی محسوسی در محیط زیست شده است. محققان ناسا از مشاهدات ماهوارهای و زمینی برای ردیابی این تأثیرات بر هوا، زمین، آب و آب و هوا استفاده میکنند.
در این تصاویر برخی از این تغییرات را مشاهده میکنیم.
تصویر شماره ۱:
نیتروژن دی اکسید (NO2) که یک آلاینده مهم هوا به شمار میرود، به طور قابل توجهی در مناطق شهری طی اپیدمی کاهش یافته است. تصویر سمت راست متوسط سطح NO2 برفراز سانفرانسیسکو در ۵ سال گذشته و تصویر سمت چپ سطح NO2 برفراز سانفرانسیسکو در مارس 2020 نشان میدهد. این دادهها از 'ابزار نظارت بر ازون" (OMI) ناسا به دست آمده است.
تصویر شماره ۲:
دادههای حرارتی حاصل از ماهواره لَندسَت نشان میدهد که جزایر گرمایی شهری (پدیده ای که در آن مناطق شهری به طور قابل توجهی گرمتر از مناطق مجاور دیده میشوند)، طی همه گیری کاهش یافته است. تصویر سمت چپ دمای سانفرانسیسکو را در آوریل ۲۰۱۸ نشان میدهد، در حالی که تصویر سمت راست، دمای سانفرانسیسکو را در آوریل ۲۰۲۰ نشان میدهد. دانشمندان دریافتهاند که از مارس تا مه ۲۰۲۰ نسبت به سالهای گذشته پارکینگهای بزرگ، بزرگراهها و پشت بامهای تجاری به طور متوسط ۵ تا ۸ درجه سانتیگراد خنکتر بوده است.
تصویر شماره ۳:
منطقه خلیج سانفرانسیسکو در هنگام شروع همه گیری COVID19، افت قابل توجهی در حمل و نقل سطحی داشته است. نواحی آبی که اکثراً پارکینگ هستند مناطقی با بیشترین افت را نشان میدهد.
نویسنده: نگار دادفر
مدرس رصدخانه و مرکز علمی شهرداری فسا
ستاره سهیل با نام لاتین Canopus و با قدر ۰.۷۲ - پر فروغترین ستاره در صورت فلکی جنوبی شاهتخته (کشتی / Carina) و دومین ستاره پر نور آسمان شب، پس از ستاره شباهنگ (Sirius) است که از عرضهای شمالی کشورمان قابل مشاهده نیست. به عنوان مثال، ستاره سهیل در شهر تهران حداکثر حدود ۲ درجه از افق بالا میآید. بنابراین در صورت پاک بودن هوا، برای دیدنش از این شهر افق جنوبی باید کاملا باز و بدون مانع باشد. اما در عرضهای جنوبی کشورمان، این ستاره به واسطه اینکه فاصله بیشتری از افق میگیرد، هم راحتتر دیده میشود و هم مدت زمان بیشتری در افق جنوبی حضور دارد. جالب است بدانید ضرب المثل معروف "ستاره سهیل شدن" نیز از همین موضوع که این ستاره را به دشواری میتوان در آسمان یافت نشات گرفته است و به معنای کم پیدا بودن است. در این فصل از سال، ستاره سهیل در شیراز حوالی ساعت ۲۰:۲۸ دقیقه از افق جنوبِ جنوبِ شرق طلوع کرده و حدود ساعت ۲۳:۲۱ دقیقه شب به حداکثر ارتفاع خود یعنی ۸ درجه رسیده و حوالی ساعت ۰۲:۱۸ دقیقه بامداد نیز در سمت جنوبِ جنوبِ غرب، غروب میکند. این در حالی است که حداکثر ارتفاع این ستاره در اصفهان به ۵ درجه و در بندرعباس به ۱۰ درجه میرسد. بنابراین هر چه به عرضهای جنوبیتر سفر کنیم، این ستاره زیبا را میتوانیم در ارتفاع بالاتری از افق جنوب و طی مدت زمان بیشتری مشاهده کنیم. یکی از مناطقی که مردمانش از دیرباز با ستاره سهیل آشنا بوده و به راحتی آن را مشاهده میکردند، کشور یمن است. تا جایی که سنائی میسراید:
در دیار تو نتابد آسمان هرگز سهیل
گر همی باید سهیلت، قصد کن سوی یمن
در همین شبها که برای تماشای ستاره درخشان سهیل از مناطق جنوبی کشورمان، به یک افق باز و بدون موانع طبیعی و مصنوعی در سمت جنوب نیاز داریم، این ستاره در پایتخت یمن تا ارتفاع ۲۲ درجه نیز بالا میآید. در صورتی که از مناطقی مرکزی کشورمان به سمت جنوب ساکن هستید و میخواهید شانس خود برای دیدن این ابرغول سفید که در فاصله ۳۱۳ سال نوری از ما واقع شده است را امتحان کنید، میتوانید در ساعات پایانی شب در مکانی که افق جنوبی کاملا باز داشته باشد قرار بگیرید و مطابق تصویر ابتدا پر نورترین ستاره آسمان شب یعنی شباهنگ (Sirius) را بیابید. اگر ۳۶ درجه پایینتر را نگاه کنید ستاره پر فروغ سهیل که در زبان فارسی به آن پَرَک نیز گفته میشود را خواهید یافت.
راه های ارتباط با مرکز نجوم مهراستار:
همکاری با مرکز نجوم مهراستار:
به اطلاع می رساند آن دسته از منجمان آماتور و علاقه مندان به ستاره شناسی که تمایل به همکاری با مرکز نجوم مهراستار در زمینه های نویسندگی، ترجمه، عکاسی، طراحی، گرافیک و . . . دارند، می توانند از طریق پست الکترونیکی زیر مکاتبه کنند و رزومه خود را ارسال نمایند.
این فهرست دائما در حال بروزرسانی و تکمیل شدن می باشد.
جهت دانلود مستندها، لطفا VPN را روشن نمایید.
1- مستند جزئیات کشفیات علمی مرخ نورد کنجکاوی
2- مستند روشنان آسمانی با موضوع چهارطاقی نیاسر کاشان
3- مستند روشنان آسمانی با موضوع معماری پارسه
4- مستند روشنان آسمانی با موضوع برج رادکان یا برج رصدخانه خواجه نصیرالدین توسی
5- مستند روشنان آسمانی با موضوع مسجد شیخ لطف الله و سی و سه پل اصفهان
6- مستند روشنان آسمانی با موضوع فعالیت های خواجه نصیرالدین توسی در مراغه
7- مستند مرز کیهانی (Cosmic Front) با موضوع ماده تاریک
8- مستند پروژه SETI: جستجو برای هوش فرا زمینی
9- مستند خورشیدگرفتگی در امریکا
10- مستند شهاب سنگ ها، تهدید یا فرصت
11- مستند داستان خدا با مورگان فریمن قسمت نخست
12- مستند داستان خدا با مورگان فریمن قسمت دوم
13- مستند داستان خدا با مورگان فریمن قسمت سوم (پایانی)
14- مستند اسرار کیهان قسمت نخست
15- مستند اسرار کیهان قسمت دوم
16- مستند اسرار کیهان قسمت سوم
17- مستند اسرار کیهان قسمت چهارم
18- مستند اسرار کیهان قسمت پنجم
19- مستند اسرار کیهان قسمت ششم