مادامی که چیزی آن بالاست؛ پایان کار فرا نرسیده است

METAR Mehrabad Airport METAR Shiraz Airport

۶ مطلب در خرداد ۱۴۰۰ ثبت شده است

کشف قدیمی‌ترین کهکشان مارپیچی عالم

ستاره شناسان اخیرا قدیمی‌ترین کهکشان مارپیچی عالم با نام BRI 1335-0417 را کشف کرده‌اند. این کهکشان در فاصله ۱۲.۴ میلیارد سال نوری از زمین واقع شده است. یعنی تنها ۱.۴ میلیارد سال پس از وقوع مهبانگ (انفجار بزرگ / Big Bang)
ستاره شناسان برای مطالعه این کهکشان از "رادیو تلسکوپ آلما" (آرایه بزرگ میلیمتری / زیر میلیمتری آتاکاما / ALMA) واقع در بیابان آتاکامای کشور شیلی استفاده کردند. علی رغم فاصله بسیار زیاد این کهکشان تا خانه‌ی ما، تلسکوپ قدرتمند آلما قادر است به سطح تفکیک بالایی از جزئیات اجرام دور دست کیهانی دست یابد. این کهکشان به دلیل فاصله بسیار زیاد، گرد و غبار فراوانی دارد که نور خودش را پنهان می‌کند. بنابراین گرد و غبار استفاده از تلسکوپ‌های مرئی مانند تلسکوپ فضایی هابل را دشوار می‌کند. اما ستاره شناسان می‌توانند در طول موج رادیویی، عناصر، جزئیات و غبار تاریک کهکشان را مشاهده کنند. آنها در این مشاهدات پی بردند اندازه این کهکشان تقریبا به اندازه کهکشان خود ماست!

 

۱ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

آشنایی با مهمترین اصطلاحات نجوم (بخش نخست)

نویسنده: نگار دادفر
مدرس رصدخانه و مرکز علمی شهرداری فسا

 

دانش بی‌کران و با عظمت نجوم علاوه بر جذابیت‌ها، زیبایی‌ها و شگفتی‌های بسیاری که به واسطه گشودن پنجره‌های تفکر و تدبر در امر خلقت آفریدگار یکتا، برای عموم مردم دارد؛ توانسته است به یک رشته پرطرفدار آماتوری خصوصا در بین نوجوانان و جوانان تبدیل شود. اما این دانش گاهی با پیچیدگی‌هایی نیز همراه است که ممکن است برخی افراد را در عین علاقه‌مندی و دارا بودن استعداد، اندکی دچار سردرگمی و تشویش کند. در این سلسله مقالات با عنوان آشنایی با مهمترین اصطلاحات نجوم تلاش خواهیم کرد مفاهیم پرکاربرد و رایج‌ علم نجوم را به زبانی ساده و قابل فهم برای همگان بیان کنیم. در همین راستا و در ادامه به تشریح ۴ مورد از این اصطلاحات می‌پردازیم و در هفته‌های آتی نیز به بیان سایر اصطلاحات و مفاهیم خواهیم پرداخت.

اخترنما (اختروش / Quasar)
اخترنماها ساکنان دوردست عالم‌ هستند. چشمه‌های ظاهراً نقطه‌ای که تابش بسیار شدید رادیویی گسیل می‌کنند. آنها را چشمه‌های رادیویی شبه ستاره‌ای هم می‌نامند. کوازارها (اخترنما) سیاهچاله‌هایی بی اندازه پر جرم‌اند که با جرمی یکصد میلیون برابر خورشید، در قلب کهکشان قرار دارند. این سیاهچاله‌، ستاره‌ها و مواد کهکشان گرداگردش را می‌بلعد و در این کار انرژی عظیمی تولید می‌کند. انرژی عظیم آنها از ناحیه‌ای به اندازه منظومه شمسی گسیل می‌شود. این انرژی هزار برابر انرژی همه ستاره‌های کهکشان ما است. تاکنون هزاران اخترنما شناسایی شده و تقریباً همه آنها به فاصله چند میلیارد سال نوری از ما قرار دارند. امروزه منجمان بر این باورند که اخترنماها "دورترین" و "پر نورترین" نوع هسته‌های فعال کهکشانی هستند. (تصویر بالا سمت راست)

بلازار (Blazar)
 سیاهچاله‌های بسیار پر جرم در مرکز کهکشان‌های دوردست، گاز و غبار اطراف خود را می‌بلعند اما این سیاهچاله‌ها نمی‌توانند مواد در حال سقوط را یکجا ببلعند و بخشی از مواد در نزدیکی "افق رویداد" با سرعتی نزدیک به سرعت نور به صورت فوران (جت) ذرات را به دو سوی فضا پرتاب می‌کند. چنانچه یک سر باریکه این ذرات در امتداد خط دید ما (به سوی زمین) باشد، اخترشناسان این جرم را بلازار می‌نامند. این اجرام تابش شدیدی در طیف‌های الکترومغناطیس دارند اما گاهی

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

"ماه صورتی" واقعیت یا عوام فریبی؟ مسئله این است

نویسنده: سجاد صیادی
سردبیر ستاره شناسی فسا

 

اگر در روزهای اخیر اخبار نجوم را دنبال کرده باشید، احتمالا خبری شنیده‌اید با این عنوان: "ماه صورتی دوشنبه شب را از دست ندهید" یا عناوین مشابه دیگر. اولین برداشت مخاطب از خواندن یا شنیدن این تیتر و حتی ادامه خبر این است که حتما با یک اتفاق عجیب و غریب نجومی مواجه هستیم که قرار است ماه به رنگ صورتی دیده شود!!

در روزهای اخیر تعدادی از شبه رسانه‌های زرد که در حوزه نجوم فعالیت می‌کنند و مشخص هم نیست توسط چه فرد یا افرادی اداره می‌شوند؛ و همچنین برخی رسانه‌های رسمی از جمله شبکه خبر خبری منتشر کرده‌اند مبنی بر اینکه منجمان اعلام کرده‌اند ماه صورتی دوشنبه شب را از دست ندهید که اگر از دست دادید، چنین و چنان می‌شود!!

پس حقیقت ماجرا چیست؟ آیا ماه صورتی دیده نمی‌شود؟
پاسخ: خیر
ماه در ساعت ۰۸:۰۳ دقیقه بامداد سه‌شنبه ۷ اردیبهشت به وضعیت "کامل" (Full Moon) می‌رسد. بنابراین در شب قبل ماه به صورت کامل در آسمان دیده می‌شود. حال با توجه به اینکه در همین زمان، ماه در نزدیکترین فاصله از زمین ( ۳۵۷.۳۷۹ کیلومتر) نیز قرار دارد، طبیعی است کمی بزرگتر و درخشانتر دیده شود که در علم نجوم به آن "ابر ماه" (Super Moon) گفته می‌شود. تا اینجای کار همه چیز صحت دارد اما بر خلاف جنجال‌های اخیر شبکه‌های اجتماعی، ماه به رنگ صورتی دیده نمی‌شود. "ماه صورتی" صرفا یک اصطلاح است که توسط

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

در جشن سی و یکمین سالگرد پرتاب تلسکوپ فضایی هابل؛ ستاره شناسان، این رصدخانه معروف را به سمت «ستاره مشهور» هدف قرار داده‌اند.

یکی از درخشان‌ترین ستاره‌های دیده شده در کهکشان راه شیری که توسط هاله‌ای از گاز و گرد و غبار احاطه شده است. این ستاره که AG Carinae نام دارد، برای جلوگیری از نابودی خود، در حال جدال بین گرانش و تابش است. ستاره AG Carinae در فاصله بیست هزار سال نوری از زمین [واقع در صورت فلکی کارینا / شاه تخته] قرار دارد و در لبه یکی از بازو‌های کهکشان راه شیری زندگی می‌کند.
پوسته انبساطی از جنس گاز و غبار که این ستاره را در بر گرفته است، حدود ۵ سال نوری عرض دارد که با فاصله زمین تا نزدیک‌ترین ستاره فراخورشیدی یعنی پروکسیما قنطورس، برابری می‌کند. مقدار مواد دفع شده از این ستاره تقریبا ۱۰ برابر جرم خورشید می‌باشد. مواد دفع شده در واقع لایه‌های خارجی هستند که به فضا پرتاب می‌شوند. این نوع ستاره‌ها در رده «ستارگان متغیر آبی» قرار می‌گیرند. ستارگان متغیر آبی طول عمر کمی دارند اما پرجرم‌ترین و درخشان‌ترین ستاره‌های شناخته شده‌اند. آنها در مقایسه با عمر تقریبا ۱۰ میلیارد ساله خورشید ما، تنها چند میلیون سال زندگی می‌کنند.

پی نوشت: تلسکوپ فضایی هابل در ۲۴ آپریل ۱۹۹۰ میلادی به فضا پرتاب شد.

 

مترجم: نگار دادفر
مدرس رصدخانه و مرکز علمی شهرداری فسا

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

اشیاء نورانی آسمان را چگونه بشناسیم؟

نویسنده: سجاد صیادی
سردبیر ستاره شناسی فسا

 

یکی از رایج‌ترین پرسش‌هایی که همواره از منجمان آماتور پرسیده می‌شود چیستی اشیاء نورانی و درخشان در آسمان شب است که گاهی بسیار سریع و گاهی نیز آرام در آسمان حرکت می‌کنند. در این یادداشت قصد داریم به طور اجمالی به پرسش فوق پاسخ دهیم و با این اشیاء نورانی بیشتر آشنا شویم. در همین زمینه ابتدا به بررسی اشیاء نورانی که بسیار سریع در آسمان حرکت می‌کنند می‌پردازیم. نورهای بسیار سریع و گذرا که آن‌ها را حدود ۱ الی ۳ ثانیه در آسمان مشاهده می‌کنیم، در واقع شهاب هستند. این نور، حاصل برخورد سنگریزه‌های آسمانی با جو زمین و سوختن و شعله‌ور شدن آنهاست و اگر درخشندگی بسیار زیاد و خیره کننده‌ای داشته باشند به نحوی که از سیاره پر نور ناهید (زهره) نیز درخشنده‌تر دیده شوند، آن‌ها را آذرگوی (Fireball) می‌نامند که هیجان تماشایشان غیر قابل وصف است!! (مانند آنچه در تصویر مشاهده می‌کنید) در صورتی که این سنگ‌های آسمانی ابعاد بزرگ‌تری داشته باشند و به طور کامل در جو نسوزند و قسمتی از آن بتواند از جو زمین عبور کند، در نهایت به زمین برخورد می‌کند و آنگاه شهاب‌ سنگ نامیده می‌شوند. البته احتمال اینکه شهاب سنگ‌ها با مناطق مسکونی برخورد کنند بسیار بسیار اندک است اما احتمال آن صفر هم نیست!! اشیاء نورانی که آرام (صرفا به صورت ظاهری و از دید ناظر زمینی) در آسمان حرکت می‌کنند همگی دست ساخته بشر هستند. هواپیماها یکی از این دست ساخته‌ها هستند که به واسطه لامپ‌های تعبیه شده در زیر بدنه آن‌ها، به صورت چشمک زن و در حال حرکت در آسمان شب دیده می‌شوند. جهت مشاهده مشخصات هواپیماهای مسافربری که از آسمان بالای سر ما عبور می‌کنند می‌توانید

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

خبر "ویروس کرونا منشا فضایی دارد" دروغ اول آپریل یا همان دروغ ۱۳ ما ایرانی‌ها بود!!

هر چند دروغ صفت بسیار مضموم و ناپسندی است که هیچکس آن را نمی‌پذیرد، اما ما آن را یکبار در سال و بنا به یک سنت رسانه‌ای منتشر کردیم تا یادآور شویم رسانه‌های زرد و فیک‌نیوز، همان شِبه رسانه‌های به ظاهر مستقل اما وابسته که پشت پرده پول می‌گیرند تا خوب را بد و بد را خوب، زشت را زیبا و زیبا را زشت جلوه دهند، چگونه با به کارگیری انواع و اقسام تکنیک‌های خبرنویسی، دروغ پراکنی، ساخت و پرداخت اخبار جعلی و شایعه، تیترهای جنجالی، غیر واقعی و اغراق آمیز، استفاده از الفاظ و جملات گمراه کننده، مبهم، بدون منبع و عوام فریبانه و شوربختانه با سوء استفاده از اعتماد مخاطبان و همچنین ضعف سواد رسانه‌ای برخی از آنها و صد البته با چنگ زدن به ربات و خرید مخاطب فیک و . . .، اسم و رسم پوشالی به هم می‌زنند‌ و در اندک زمانی مثل قارچ سمی رشد کرده و‌ هوا‌ را نیز مسموم می‌کنند!!

جالب است بدانید به منظور آشنایی بیشتر با روش‌های بررسی درستی و صحت اطلاعات و اخبار در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، روز پس از دروغ اول آپریل، (۲ آپریل) به نام #روز_راستی_آزمایی (Fact Checking Day) نامگذاری شده است. این روز تاکیدی است بر این مهم که هر خبری در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود را بدون تحلیل و بررسی و راستی آزمایی باور نکنیم و تا از حقیقت خبر اطمینان کسب نکرده‌ایم، آن را بازنشر ننموده.

ما‌ به شما پیشنهاد می‌کنیم اگر تاکنون اینگونه شِبه رسانه‌‌های زرد که در زمینه نجوم به جای علم، شِبه علم منتشر می‌کنند را دنبال می‌کردید، همین حالا دست به کار شوید و سری به فهرست فالووینگ‌های خود بزنید و یکبار برای همیشه عطایشان را به لقایشان ببخشید. قطعا با این کار به تلطیف هوا و پاشیدن بذر صداقت، راستگویی و راست کرداری در جامعه کمک شایانی خواهید کرد.

ضمن آرزوی سلامتی و تندرستی برای همه هم‌وطنان عزیزمان و بهبودی کلیه بیماران مبتلا به ویروس کووید - ۱۹، لطفا اگر خبر "ویروس کرونا منشا فضایی دارد" را به هر شکلی بازنشر نموده‌اید، دروغِ اول آوریل بودن این خبر را نیز‌ بازنشر کنید.

بامدادی که تفاوت نکند لیل و نهار
خوش بود دامن صحرا و تماشای بهار

پاک و بی‌عیب خدایی که به تقدیر عزیز
ماه و خورشید مسخر کند و لیل و نهار

سعدیا راست روان، گوی سعادت بردند
راستی کن که به منزل نرود کج رفتار

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار