مادامی که چیزی آن بالاست؛ پایان کار فرا نرسیده است

METAR Mehrabad Airport METAR Shiraz Airport

۱۲ مطلب در ارديبهشت ۱۳۹۹ ثبت شده است

ستارگان

اجرام آسمانی پر جرم گازی شکلی هستند که به واسطه فعالیت‌های هسته‌ای تولید انرژی نموده و در نتیجه‌ی همین منبع انرژی، می‌درخشند. جرم ستاره، تعیین کننده‌ی خواص آن (میزان تابندگی، درجه حرارت، اندازه و . . .) و همچنین تغییر و تحول آن در طول زمان است. یک ستاره در طول عمر خود به وسیله موازنه فشار درونی در برابر گرانش به تعادل می‌رسد. یک توده ابر مانند از مواد بین ستاره‌ای زمانی تبدیل به ستاره می‌گردد که دما و فشار مرکز آن به حدی بالا رود تا منجر به شروع فعالیت‌های هسته‌ای شود. ، هیدروژن موجود در هسته خود را به هلیم تبدیل می‌کنند. انرژی آزاد شده‌ی این تبدیل، در فضا منتشر می‌شود. اگر نیروی جاذبه در تقابل با این انرژی خروجی نبود، خروج انرژی موجب فروپاشی ستاره می‌گردید. وقتی این نیروها در تعادل هستند، ستاره پایدار است اما هر تغییری در توازن، موقعیت ستاره را تغییر خواهد داد.

 

گردآورنده: نگار دادفر
مدرس رصدخانه و مرکز علمی شهرداری فسا

 

🔘 Add a comment

مشاهده مطلب در کانال

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

به پاس خدمات ارزنده این فیلسوف و رباعی سرای پرآوازه، در تقویم ایران ۲۸ اردیبهشت به نام روز بزرگداشت حکیم #عمر_خیام نامگذاری شده است.

در لبه غربی ماه، دهانه‌ای برخوردی به قطر ۷۰ کیلومتر قرار دارد که به افتخار خیام، ریاضیدان، ستاره شناس و شاعر ایرانی نامگذاری شده است و هر از گاهی می‎توان آن را به سختی مشاهده کرد.

این دهانه با موقعیت ۵۸ درجه شمالی و ۱۰۲.۱ درجه غربی، عملا در پشت ماه قرار گرفته و گاهی اوقات به دلیل حرکت رخگرد ماه، در لبه ماه قرار می‎گیرد؛ اگر در این شرایط وضعیت تابش نور خورشید مساعد باشد، می‎توان این دهانه را از لبه مشاهده کرد اما تنها روش تماشای این دهانه به شکل کامل، عکس‎برداری از ماه است. نام این دهانه در سال ۱۳۴۹ توسط اتحادیه بین‌المللی نجوم IAU به تصویب رسید.

یکی از برجسته‌ترین کارهای خیام سر و سامان دادن و سرپرستی محاسبات گاه‌شماری ایران در زمان وزارت خواجه نظام‌الملک بود. محاسبات منسوب به او هنوز معتبر است و دقتی به مراتب بالاتر از تقویم میلادی دارد.

این چرخ فلک که ما در او حیرانیم
فانوس خیال از او مثالی دانیم

خورشید چراغ دان و عالم فانوس
ما چون صوریم‌ کاندر او حیرانیم


🔘 Add a comment

مشاهده مطلب در کانال

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

"استقامت"؛ پیش به سوی مریخ

آخرین گام‌های آماده سازی جدیدترین بهرام نورد ناسا با نام "استقامت" (Perseverance) برداشته شده و پرتاب آن بعد از اتصال به راکت اطلس ۵ انجام خواهد شد.
یکی از اجزای خاص این بهرام نورد، بالگرد هوشمندی به نام "نبوغ" است که بر روی آن قرار گرفته و برای انجام عملیات اکتشافی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کل این مجموعه درون یک پوسته سیاه قدرتمند جاسازی شده که با چتر نجات فرود خواهد آمد. ارتفاع مرتفع‌ترین نقطه این بهرام نورد به ۲۰ متر می‌رسد که در نوع خود رکوردی جالب توجه محسوب می‌شود. برای کسب اطمینان از فرود موفق این بهرام نورد از طناب‌های نایلونی مستحکم استفاده می‌شود. این طناب‌های هوشمند بعد از لمس سطح سیاره با استفاده از تیغه‌هایی که بر روی بهرام نورد نصب شده بریده می‌شوند و "استقامت" می‌تواند به سطح سیاره مذکور منتقل شود. انتظار می‌رود عملیات پرتاب این خودرو در ژوئیه امسال (تیر / اَمرداد) انجام شود و در فوریه ۲۰۲۱ (بهمن / اسفند) بر روی مریخ فرود بیاید.
نام "استقامت" را یک دانش آموز دبیرستانی اهل ویرجینیای باختری پیشنهاد داده بود که از بین ۲۸۰۰۰ نام در یک رقابت همگانی برگزیده شد!!


🔘 Add a comment

مشاهده مطلب در کانال

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

کشف نزدیک‌ترین سیاهچاله به زمین

این سیاهچاله که در فاصله هزار سال نوری از زمین قرار دارد، چنان به زمین نزدیک است که دو ستاره همراه این سیاهچاله را می‌توان با چشم غیر مسلح در آسمان تاریک نیمکره جنوبی زمین مشاهده کرد. گروهی از محققان به رهبری توماس ریوینیوس در رصدخانه جنوبی اروپا این سیاهچاله را کشف کرده‌اند. وی درباره این کشف می‌گوید: این سیستم حاوی نزدیک‌ترین سیاهچاله رصد شده به زمین است. با توجه به عظمت کهکشان راه شیری، می‌توان گفت فاصله این سیاهچاله با ما بسیار کم است.
به طور معمول سیاهچاله‌هایی مانند این نمونه هنگام جذب ستاره یا اجسام آسمانی دیگر قابل رصد هستند. به همین دلیل بیشتر اوقات سیاهچاله‌ها قابل رصد نیستند زیرا در اطرافشان چیزی برای بلع وجود ندارد. اما در نمونه اخیر، وجود ستارگان به رصد آن کمک کرد.
قطر این سیاهچاله که در صورت فلکی جنوبی تلسکوپ قرار دارد، حدود ۲۵ مایل است و به نظر می‌رسد بخشی از یک منظومه به نام HR6819 است که قبلا در آن ۳ ستاره وجود داشته است. البته دو ستاره باقیمانده فاصله زیادی با سیاهچاله دارند.


🔘 2 comments

مشاهده مطلب در کانال

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

کتابی برای علاقه‌مندان به نجوم

نقشه‌های آسمان یکی از مهم‌ترین و پر کاربردترین ابزارهای نجومی برای رصد و آشنایی با آسمان شب و ستارگان محسوب می‌شوند که مورد نیاز همه‌ی ستاره شناسان آماتور و علاقه‌مندان به نجوم است. کتاب "راهنمای ماهانه آسمان شب" تالیف "ایان رِدپت و ویل تیریون" که توسط مهندس احمد دالکی به زبان پارسی ترجمه شده، از جمله معروف‌ترین کتبی است که در این زمینه در کشورمان به چاپ‌ رسیده. در مقدمه این کتاب، شما با برخی از مهم‌ترین اصطلاحات و مفاهیم ضروری ستاره شناسی و همچنین شیوه "راهیابی در آسمان" آشنا می‌شوید و در هر یک از فصول دوازده گانه‌ی آن که منطبق با ماه‌های سال می‌باشد، ضمن شناخت ستارگان، صورت‌های فلکی و نقشه‌های آسمان، به رویدادهای مهم نجومی از جمله بارش‌های شهابی، خورشید گرفتگی، ماه گرفتگی و وضعیت سیارات در آسمان نیز دسترسی خواهید داشت. این کتاب را موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی در ۶۴ صفحه گلاسه به چاپ رسانده است.


🔘 Add a comment

مشاهده مطلب در کانال

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

غول‌های سرخ

زمانی که یک ستاره، هیدروژن موجود در هسته خود را به پایان می‌رساند، نوبت به سوزاندن هیدروژنی می‌رسد که در غلاف اطراف هسته وجود دارد. این غلاف به مرور زمان و با اتمام سوخت درون اتمسفر ستاره به سمت بیرون شروع به حرکت می‌کند. این منبع در حال گسترش، تشعشعات اتمسفر بیرونی را گرم کرده و جو ابتدا منبسط و سپس سرد می‌شود. در نتیجه‌ی چنین عملی، ستاره‌ای عظیم با دمای سطحی نسبتا اندک پدید می‌آید. این ستاره به واسطه‌ی اندازه بزرگی که دارد، تابنده باقی می‌ماند. دمای این بین ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰ درجه سانتی گراد بوده و شعاع آن‌ها ۱۰ تا ۱۰۰ برابر شعاع خورشید است! اغلب جزو ستارگان بی ثبات به حساب می‌آیند چرا که لایه‌های بیرونی آن‌ها در حال تپش بوده و موجب تغییراتی در میزان درخشندگی ستاره می‌شود. با توجه به اینکه این ستاره‌ها بسیار بزرگ هستند، گرانش تاثیر چندانی روی لایه‌های بیرونی آن‌ها ندارد.

 

گردآورنده: نگار دادفر
مدرس رصدخانه و مرکز علمی شهرداری فسا


🔘 Add a comment

مشاهده مطلب در کانال

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

از رنجی که برده‌ایم . . . (اندر مصائب آموزش نجوم در ایران)

نویسنده: سجاد صیادی / سردبیر ستاره شناسی فسا

 

 نجوم آماتوری رشته‌ای است که در آن نه شهرت جایی دارد، نه پست و مقام و نه مال و منال و تنها مترادف آن، "عشق" است. فقط جاذبه‌ی قدرتمند عشق به خالق یکتا است که می‌تواند انسانی را سال‌ها در مدار نجوم نگه دارد و از پرت شدن درون سیاهچاله‌ی مشکلات روزمره زندگی جلوگیری کند. طی یک دهه‌ی اخیر که با استفاده از روش‌های حقیقی و مجازی، پیوسته به آموزش و ترویج نجوم آماتوری به افرادی از رده سنی کودکان تا بزرگسال پرداختم، هر بار با چالش‌های جدیدی مواجه شدم که غلبه بر هر یک از آن‌ها، ایده و راه حل جدیدی می‌طلبید. همزمان شدن "روز جهانی نجوم" و "روز معلم" در کشورمان، بهانه‌ای شد برای نوشتن این یادداشت یا بهتر بگویم این رنج نامه‌!!

 

نجوم آماتوری در عین جذابیت‌ها و زیبایی‌های بی نظیری که دارد؛ دانشی پیچیده و بروز است که برای پیشرفت در آن، در وهله نخست باید "عاشق" بود و در وهله دوم "بسیار صبور"؛ ترکیب این دو ویژگی از منجمان آماتور افرادی "خستگی ناپذیر" می‌سازد که مهم‌ترین رمز موفقیت در این رشته است. "تلاش و ممارست" هم که لازمه پیشرفت در هر کاری خصوصا در نجوم است. این ممارست ابعاد مختلفی دارد که نه در مدت کوتاه بلکه در طولانی مدت خود را نشان می‌دهد. از جمله: مطالعه انبوهی از کتاب‌ها، مقالات و پیگیری چندین ساعته جدیدترین اخبار و رویدادها به صورت روزانه که نمی‌توان هیچ نقطه پایانی برای آن متصور شد، اثرات منفی شب بیداری بر روی سلامت قلب و همچنین کم خوابی و خستگی مضاعف در طول روز که می‌تواند مستقیما بر روی روابط اجتماعی منجمان تاثیر بگذارد. ساعت‌‌ها رصد کردن با تلسکوپ در هوای سرد که بعضا به خاطر فرار از آلودگی نوری باید در مناطق پر خطر خارج از شهرها انجام شود نیز در طولانی مدت اثرات ناگواری بر روی چشم‌ها، گردن، کمر و زانوها دارد. متاسفانه اکثر افرادی که به قصد منجم شدن در دوره‌های آموزشی شرکت می‌کنند، در بدو کار به این سختی‌ها واقف نیستند و به این علم به عنوان یک فانتزی و سرگرمی‌ نگاه می‌کنند. بهترین توصیه‌ای که همواره برای این افراد داشته و دارم این است که از دور به زیبایی‌های نجوم نگاه کنید و لذت ببرید و زیاد به آن نزدیک نشوید، چرا که در غیر این صورت، "عِرض خود میبری و زحمت ما میداری"!!

هزینه‌های بسیار زیاد و هنگفت خرید تجهیزات رصدی خصوصا تلسکوپ که باعث می‌شود بسیاری از افراد در عین شایستگی و دارا بودن استعداد بالقوه نتوانند به خوبی در نجوم پیشرفت کنند، یکی دیگر از موانع اصلی توسعه این علم در کشورمان است. در روزگاری که برای

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

بررسی پرونده یک شایعه

نویسنده: نگار دادفر

مدرس رصدخانه و مرکز علمی شهرداری فسا

 

در هفته‌های اخیر که بازار شایعات داغ داغ بود، شایعه‌ای با سرعت در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شد مبنی بر اینکه یک شهاب سنگ بزرگ در دهم اردیبهشت ماه با زمین برخورد خواهد کرد که باعث نابودی آن می‌شود. اما واقعیت ماجرا چیست؟

www.instagram.com/p/B_kUUlxJYqX/?igshid=4uq87cghoffo

در دانش ستاره شناسی به سنگ‌های بسیار بزرگ آسمانی که با قطری معادل چند کیلومتر اغلب در کمربندی موسوم به"کمربند سیارک‌ها" واقع در بین سیاره بهرام (مریخ) و هرمز (مشتری) قرار دارند، سیارک گفته می‌شود اما گاهی جاذبه قدرتمند خورشید این سیارک‌ها را از مدار خود خارج ساخته و به مرزهای داخلی منظومه شمسی که زمین نیز در آن قرار دارد می‌کشاند که اگر مدار آن‌ها با مدار زمین تلاقی داشته باشد، ممکن است روزی برای زمین خطرناک باشند؛ البته چنین امری بسیار نادر است. سیارکی که اخیرا بسیار خبرساز و جنجالی شده بود، (1998OR) 52768 نام دارد که همان گونه که از نحوه نامگذاری آن نیز پیداست، نخستین بار در سال ۱۹۹۸ میلادی رصد شد. بر اساس محاسبات عددی و بررسی مدار این سیارک، زمان عبور آن از نزدیک زمین، ۲۹ آوریل ۲۰۲۰ (۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۹) و با سرعت بیش از ۳۱ هزار کیلومتر بر ساعت پیش بینی شده بود. اما شوربختانه کاسبان شایعه با سوء استفاده از این خبر و آسمان به ریسمان بافتن، مدعی شده بودند شهاب سنگ بزرگی در تاریخ مذکور با زمین برخورد خواهد کرد. این شایعه در روزهایی که

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

تن ما به #ماه ماند که ز عشق می‌گدازد

دل ما چو چنگ #زهره که گسسته تار بادا

به گداز ماه منگر به گسستگی زهره
تو حلاوت غمش بین که یکش هزار بادا
حضرت مولانا

 

هم اکنون شاهد همنشینی (مقارنه / همیستانی) هلال شب سوم ماه مبارک رمضان ۱۴۴۱ و سیاره درخشان ناهید (زهره) با جدایی زاویه‌ای ۶.۳ درجه در افق غربی آسمان هستیم.
با کمی دقت می‌توانید نور #زمین_تاب را‌ نیز گرداگرد ماه مشاهده کنید. زمین تاب در حقیقت نور خورشید است که از زمین بازتاب شده، به ماه رسیده و سپس توسط ماه انعکاس می‌یابد.

 

عکس: سجاد صیادی

 

🔘 Add a comment

مشاهده مطلب در کانال

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

ستارگان رشته اصلی

ستارگان با شروع سوزاندن هیدروژن در هسته خود وارد #رشته_اصلی می‌شوند. به محض آغاز فعالیت‌های هسته‌ای و به تناسب شروع فرایند، اصطلاحا ستاره در رشته اصلی دارای سن صفر است. حیات یک ستاره در رشته اصلی بسیار با ثبات است. زیرا فشار فعالیت‌های هسته‌ای در هسته‌ی ستاره در مقابل گرانش ستاره که تلاش می‌کند تمامی جرم آن را در مرکز متراکم سازد، توازن ایجاد می‌کند. یک ستاره بیشتر عمر خود را در رشته اصلی خواهد گذراند و در نتیجه حدود ۹۰ درصد ستارگانی که در آسمان رویت می‌شوند، می‌باشند. دوره یک ستاره در رشته اصلی به جرم آن بستگی دارد. هر چه جرم ستاره بیشتر باشد، هسته آن چگال‌تر و داغ‌تر است و در نتیجه با سرعت بیشتری هیدروژن را به هلیوم تبدیل می‌کند. مادامی که ستاره در رشته اصلی قرار دارد، از رابطه درخشندگی- حجم تبعیت خواهد کرد. این بدان معناست که قدر مطلق یا درخشندگی یک ستاره دلالت بر جرم آن می‌کند. خورشید ما به نسبت ستاره کوچکی در رشته اصلی می‌باشد و در حدود ۱۰ میلیارد سال در رشته اصلی باقی خواهد ماند.

 

گردآورنده: نگار دادفر
مدرس رصدخانه و مرکز علمی شهرداری فسا


🔘 Add a comment

مشاهده مطلب در کانال

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

سحابی‌های سیاره‌ای

هاله‌های داغ مواد ستاره‌ای هستند که ستارگان در حال مرگ بر آنها فرو می‌ریزند. ویلیام هرشل در سال ۱۷۸۵ این سحابی‌ها را به خاطر ظاهر قرص مانندی که در تلسکوپ‌های قرن هجدهمی آن زمان داشتند، سیاره‌ای نامید. شامل برخی از شگفت انگیزترین مناظر کیهانی می‌شوند که در اثر میدان‌های مغناطیسی و حرکت مداری سیستمهای ستاره‌ای دوتایی به اشکال مختلفی در آمده‌اند. این سحابی‌ها از گازهای کم چگالی تشکیل می‌شوند که توسط ستارگان کم جرم در طول دوران غول سرخی زندگی‌شان به بیرون پرتاب شده‌اند و در اثر پرتوهای فرابنفش آزاد شده‌ هسته‌های داغ داخلی ستارگان در حال مرگ، داغ شده‌اند. این مرحله از زندگی‌ ستارگان نسبتا کوتاه است. در نهایت، سحابی سیاره‌ای مواد خود را دوباره در محیط بین ستاره‌ای پخش می‌کند و با این کار با استفاده از عناصری که به وسیله ستاره مادر تولید شده است، ماده موجود در خلا تقویت می‌شود. ستارگان مرکزی در جزء داغ‌ترین ستارگان شناخته شده هستند.

 

گردآورنده: نگار دادفر
مدرس رصدخانه و مرکز علمی شهرداری فسا


🔘 Add a comment

مشاهده مطلب در کانال

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

نجوم و ادبیات؛ پیوندی ناگسستنی

ادبیات غنی پارسی لبریز از اشعار عارفانه و عاشقانه‌ای است که، علاوه بر اینکه قلب را وسیع و روح را لطیف می‌سازد، هر دو را جلا می‌دهد تا زنگار از وجودمان بزدایند. در این میان، اشعار شیرین #سعدی که همه‌ی ما کم و بیش با آن آشنا هستیم جایگاه سترگ و انکار ناپذیری در ادبیات‌ کشورمان دارد. همزمان با یکم اردیبهشت ماه، روز بزرگداشت شیخ اجل سعدی شیرازی، تلاش خواهیم با گذری اجمالی‌ بر یکی از زیباترین اشعار این شاعر پارسی‌ گو، به صورت خلاصه‌وار به ارتباط بین #ادبیات و #نجوم بپردازیم. در همین راستا و در ادامه‌ی این یادداشت، ضمن آشنایی با یکی از مشهورترین ستارگان آسمان شب، با بررسی یک نمونه خواهیم دید استاد سخن چگونه به زیبایی از این واژه در شعر خود استفاده کرده است. آنچنان که می‌خوانیم:

از در درآمدی و من از خود به در شدم
گفتی کز این جهان به جهان دگر شدم

گوشم به راه تا که خبر می‌دهد ز دوست
صاحب خبر بیامد و من بی‌خبر شدم

چون شبنم اوفتاده بُدم پیش آفتاب
مهرم به جان رسید و به عیوق بر شدم

گفتم ببینمش مگرم درد اشتیاق
ساکن شود بدیدم و مشتاق‌تر شدم

ستاره درخشان و زرد رنگ "عیوق" که در زبان پارسی به آن "سروش" و "بُزبان" و در زبان لاتین "Capella" می‌گویند، یکی از مشهورترین ستارگان آسمان و پرنورین ستاره پیکر آسمانی ارابه ران (Auriga) است. این ستاره که به عنوان

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار