میدان فراژرف هابل در نور و صدا

میدان فراژرف هابل در سال‌های ۲۰۰۳-۲۰۰۴ ایجاد شد، زمانی که تلسکوپ فضایی هابل برای مدت طولانی به سمت فضایی تقریباً خالی خیره شد تا کهکشان‌های بسیار دور و کم‌ نور را آشکار کند.

این تصویر که یکی از مشهورترین تصاویر در علم نجوم است، اینجا به شکلی متفاوت نمایش داده شده است.

با اشاره به یک کهکشان، نت موسیقی‌ای پخش می‌شود که مقدار انتقال به سرخ (redshift) تقریبی آن را نشان می‌دهد. از آنجا که انتقال به سرخ باعث می‌شود نور به سمت انتهای قرمز طیف کشیده شود، در اینجا نیز این پدیده با جابه‌جایی تُن صدا به سمت فرکانس‌های پایین‌تر نشان داده شده است.

هر چه یک کهکشان دورتر باشد، انتقال به سرخ کیهانی آن بیشتر خواهد بود (حتی اگر آبی به نظر برسد) و در نتیجه، تُن صوتی پخش‌ شده نیز پایین‌تر خواهد بود.

میانگین فاصله کهکشان‌ها در میدان فراژرف هابل حدود ۱۰.۶ میلیارد سال نوری است.

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

 

"شبح آبی" در مسیر ماه

در این تصویر، سطح ناهموار ماه در زیر سطح‌ نشین "شبح آبی" دیده می‌شود در حالی که پیشران‌های آن در بخش بالایی تصویر قرار دارند.

این نمایی از سمت دور ماه است که توسط سطح‌ نشین شرکت Firefly Aerospace در تاریخ ۲۴ فوریه ثبت شده است، پس از آنکه این سطح نشین مانوری را برای دایره‌ای کردن مدار خود در فاصله حدود ۱۰۰ کیلومتری از سطح ماه انجام داد.

"شبح آبی" یک سطح‌ نشین رباتیک است که قرار است ساعت ۳:۴۴ دقیقه بامداد یکشنبه ۲ مارس به‌ وقت شرقی آمریکا در دهانه برخوردی Mare Crisium فرود آید.

در حمایت از "ماموریت آرتمیس"، این سطح‌ نشین تجهیزات علمی را به ماه منتقل خواهد کرد که بخشی از برنامه خدمات تجاری محموله‌های قمری ناسا است.

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

آتنا در راه ماه

سیاره زمین در پس‌زمینه این سلفی فضایی دیده می‌شود. این تصویر لحظاتی پس از جدایش مرحله‌ای، توسط "ماه‌نشین IM-2 Nova-C" با نام "آتنا" (Athena) در مأموریت ۲۶ فوریه به ماه ثبت شده است.

قرار است "ماه‌نشین رباتیک آتنا" پنجشنبه ۶ مارس در منطقه "مونس موتون" یک فلات نزدیک قطب جنوب ماه فرود بیاید.

محل مورد نظر برای فرود، در بخش مرکزی یکی از مناطق احتمالی فرود "مأموریت آرتمیس ۳" قرار دارد.

"آتنا" در چارچوب برنامه "خدمات بار تجاری قمری" ناسا، محموله‌هایی شامل تجهیزات علمی را حمل می‌کند.

یکی از این ابزارها یک دریل حفاری است که برای کاوش زیر سطح ماه و بررسی احتمال وجود یخ‌های آب طراحی شده است.

این ماه‌نشین همچنین دارای یک پهپاد پیشران موسوم به "مایکرونووا هاپر" است. پس از رها شدن روی سطح ماه، این پهپاد خودران قادر خواهد بود به داخل یک دهانه نزدیک پرش کند و داده‌های علمی را به فرودگر ارسال نماید.

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

کانتریل ها؛ پیشگویان آب و هوا

فرقی نمیکنه 
روز باشه یا شب؛
آسمون همون آسمونه.
و آسمون‌ روز، هیچ چیز از آسمون شب کم نداره.
شب، تو رو به #علم_نجوم مشتاق می‌کنه. روز به #علم‌_هواشناسی.

صد البته داشتن اطلاعاتی درباره علم هواشناسی، جزئی از کار  رصده و یک رصدگر خصوصا در فصل زمستان باید حتما قبل از برنامه ریزی برای رصد، ابتدا شرایط جوی رو بررسی و تحلیل کنه.

یکی از زیبایی‌های آسمان روز، کانتریل‌ها (Contrails) هستند. کانتریل همان بخار آبی است که از موتور هواپیما‌ها خارج میشه و رد زیبایی رو برای چندین دقیقه از خودش در آسمان به جا می‌گذاره. به این کانتریل‌ها، "ابر خطی" یا "پس دمه" هم گفته میشه.

برخی روزها، این کانتریل‌ها به سرعت در آسمان محو میشن که نشانه‌ای است مبنی بر کم بودن رطوبت هوا در تراز بالای جو.

اما برخی روزها برای چندین دقیقه در آسمان باقی می‌مانند و حتی مثل ابر رشد می‌کنند! درست مانند تصاویر زیر که امروز جمعه ۱۰ اسفند ثبت شده. در این صورت، نشانه‌‌ آن است که در تراز بالای جو، رطوبت هوا زیاد است که این خود می‌تواند یکی از نشانه‌هایی باشد که احتمالا طی روزهای آینده باران در راه است. و البته که به درستی باران در راه است.

✍️ سجاد صیادی

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

خوشه‌های ستاره‌ای باز M35 و NGC2158

در این نمای تلسکوپی گسترده، دو خوشه ستاره‌ای باز، M35 و NGC2158 در کنار یکدیگر دیده می‌شوند. این خوشه‌ها در صورت فلکی دوپیکر (جوزا-Gemini) قرار دارند و به نظر می‌رسد که در کنار هم جای گرفته‌اند.

اما با این حال، خوشه M35 که ستارگانش در سمت راست بالای تصویر متمرکز شده‌اند، نسبتاً به ما نزدیک‌تر است.

خوشه M35 که با نام NGC2168 نیز شناخته می‌شود، تنها ۲۸۰۰ سال نوری از ما فاصله دارد و حدود ۴۰۰ ستاره را در فضایی به گستردگی ۳۰ سال نوری در بر می‌گیرد.

"ستاره‌های آبی‌ رنگ پرنور"، معمولاً ویژگی بارز خوشه‌های باز و جوان‌تر هستند و سن خوشه M35 حدود ۱۵۰ میلیون سال تخمین زده می‌شود.

در سمت چپ پایین تصویر، خوشه ستاره‌ای NGC2158 قرار دارد که تقریباً چهار برابر دورتر از M35 است و بسیار متراکم‌تر به نظر می‌رسد.

این خوشه با نور زرد رنگ‌ می‌درخشد که نشان‌ دهنده وجود ستارگانی با سن بیش از ۱۰ برابر بیشتر از ستارگان خوشه M35 است.

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

حلقه اینشتین پیرامون مرکز کهکشان نزدیک

آیا حلقه را می‌بینید؟
اگر با دقت به مرکز کهکشان نمایش داده‌ شده NGC6505 نگاه کنید، حلقه‌ای آشکار می‌شود. این حلقه در واقع تصویری از یک کهکشان دوردست است که به دلیل اثر گرانشیِ کهکشانِ بیضوی NGC6505، بزرگ‌نمایی و دچار اعوجاج شده و به شکل یک دایره کامل درآمده است.

برای ایجاد یک حلقه اینشتین کامل، لازم است که "مرکز کهکشان نزدیک" و بخشی از "کهکشان پس‌زمینه" دقیقاً در یک راستا قرار بگیرند.

بررسی این حلقه و تصاویر چندگانه‌ای که از "کهکشان پس‌زمینه" دیده می‌شود، به ستاره‌شناسان امکان می‌دهد تا جرم و میزان ماده تاریک موجود در مرکز کهکشان NGC6505 را تعیین کرده و همچنین جزئیات پنهان‌ شده‌ای از "کهکشان پس‌زمینه" را کشف کنند.

این تصویر در سال ۲۰۲۳ توسط "تلسکوپ فضایی اقلیدس" آژانس فضایی اروپا (ESA) به ثبت رسیده و اوایل این ماه منتشر شده است.

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

خوشه ستاره‌ای کندوی کوچک (M41)

چرا این‌ همه ستاره آبی درخشان در این تصویر دیده می‌شود؟
ستارگان معمولاً در خوشه‌ها متولد می‌شوند و در میان آن‌ها، درخشان‌ترین و پرجرم‌ترین ستاره‌ها اغلب با رنگ آبی می‌درخشند. البته ستاره‌های کم‌نورتر و غیر آبی، مانند خورشید ما نیز در خوشه ستاره‌ای M41 وجود دارند، اما به دلیل نور کمتر، تشخیص آن‌ها دشوارتر است.

رشته‌های نور قرمز رنگی که در تصویر دیده می‌شوند، تابش گاز هیدروژنِ پراکنده در فضا هستند. در این تصویر، رنگ قرمز به‌ صورت خاص، فیلتر و تقویت شده است.

در حدود صد میلیون سال آینده، ستاره‌های آبی درخشان این خوشه با انفجارهای ابرنواختری از بین خواهند رفت؛ در حالی‌ که ستاره‌های کم‌نورتر به‌ تدریج و با مسیرهای متفاوتی از هم جدا شده و این خوشه‌ی زیبای ستاره‌ای را پراکنده خواهند کرد.

به همین ترتیب میلیاردها سال پیش احتمالاً خورشید ما نیز در خوشه‌ای ستاره‌ای مانند M41 متولد شده بود اما در طول زمان از ستارگان خواهر خود جدا شده و به مسیرش ادامه داده است.

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

ستون نوری بر فراز آتشفشان اتنا

آیا جریان گدازه می‌تواند تا آسمان امتداد یابد؟ خیر؛ اما نور ناشی از آن بله می‌تواند.

یکی از پدیده‌های غیرمعمولی که در این شرایط رخ می‌دهد، ستون نور آتشفشانی است. در حالت معمول، ستون‌های نوری توسط نور خورشید ایجاد می‌شوند و به‌ صورت یک ستون درخشان که بالای خورشید طلوع یا غروب کرده امتداد می‌یابد، ظاهر می‌شوند.

با این حال، این ستون نوری به‌ وسیله نور قرمز رنگ گدازه‌های درخشان یک آتشفشان فعال، روشن شده است. این آتشفشان، کوه اتنا در ایتالیا است و تصویر فوق، در قالب یک عکس تک‌ فریم در صبح یکی از روزهای اواسط ماه فوریه به ثبت رسیده است.

دمای بسیار پایین در بالای جریان گدازه این آتشفشان باعث شکل‌گیری بلورهای یخ در هوای بالای آن یا در بخار آب متراکم‌ شده‌ای که از کوه اتنا خارج می‌شده، شده است.

این بلورهای یخ که عمدتاً به‌ صورت تخت روی سطح زمین قرار گرفته‌اند؛ در هوا در حال چرخش هستند و نور خروجی از دهانه آتشفشان را بازتاب داده و این ستون نوری شگفت‌ انگیز را ایجاد کرده‌اند.

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

زحل در نور فروسرخ از نگاه کاسینی

کیوان (زحل) در نور فروسرخ کمی متفاوت به نظر می‌رسد. باندهای ابری ساختار بسیار پیچیده‌ای دارند، از جمله طوفان‌های طولانی که در امتداد آن‌ها کشیده شده‌اند.

در نور فروسرخ، الگوی غیر عادی ابری شش‌ ضلعی که قطب شمال زحل را احاطه کرده است نیز بسیار چشمگیر است. هر ضلع این شش‌ ضلعی تقریباً به اندازه عرض کره زمین است. وجود این شش‌ ضلعی پیش‌ بینی نشده بود و منشأ و احتمال پایداری آن همچنان به عنوان موضوعی برای تحقیقات باقی مانده‌ است.

حلقه‌های معروف کیوان، این سیاره را احاطه کرده و سایه‌هایی بر روی استوا می‌اندازند. تصویر ارائه‌ شده توسط فضاپیمای رباتیک کاسینی در سال ۲۰۱۴ و در چندین رنگ فروسرخ ثبت شده است.

در سپتامبر ۲۰۱۷ مأموریت کاسینی به‌ طور دراماتیکی به پایان رسید، زمانی که فضاپیما به سمت زحل شیرجه زد تا وارد حلقه‌های این غول گازی شود.

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

شکاف ریما هیگینوس

ریما هیگینوس (Rima Hyginus) یک شکاف چشمگیر به طول تقریبی ۲۲۰ کیلومتر است که در نزدیکی مرکز ماه قرار دارد.

این ساختار به‌ راحتی در مشاهدات تلسکوپی ماه قابل تشخیص است و در این نمای نزدیک از ماه، از بالا سمت چپ تا پایین سمت راست کشیده شده است.

تصویر با رنگ‌های اغراق آمیز پردازش شده تا ترکیب معدنی خاک ماه را بهتر نمایان کند. در نزدیکی مرکز این شکاف باریک سطحی، دهانه هیگینوس قرار دارد. این دهانه‌ی کم‌ دیواره، که قطری در حدود ۱۰ کیلومتر دارد، یک دهانه آتشفشانی است و یکی از بزرگ‌ترین دهانه‌های غیر برخوردی بر سطح ماه محسوب می‌شود.

ریما هیگینوس که با حفره‌های کوچک ناشی از فروریزش سطحی پوشیده شده، احتمالاً در اثر تنش‌های ناشی از بالا آمدن ماگما و فروریزش در امتداد یک گسل سطحی بلند شکل گرفته است.

این منطقه جذاب زمانی یکی از محل‌های پیشنهادی برای فرود مأموریت لغو شده‌ی آپولو ۱۹ بود.

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

تصویر موزاییکی کهکشان آندرومدا از نگاه تلسکوپ فضایی هابل

بزرگ‌ترین تصویر موزاییکی که تاکنون از داده‌های تلسکوپ فضایی هابل ساخته شده، نمایی پانورامایی از کهکشان مارپیچی همسایه ما، یعنی آندرومدا است.

این موزاییک کامل، که از ۶۰۰ فریم همپوشان ساخته شده، حاصل مشاهدات انجام‌ شده از ژوئیه ۲۰۱۰ تا دسامبر ۲۰۲۲ است و در آسمان زمین، گستره‌ای برابر با شش قرص کامل ماه را پوشش می‌دهد.

تصویر برش‌یافته‌ای که در بالا مشاهده می‌کنید، تقریباً دو قرص ماه را دربرمی‌گیرد و بخشی از هسته و بازوهای مارپیچی درونی کهکشان آندرومدا را نمایش می‌دهد.

این کهکشان که با نام M31 نیز شناخته می‌شود، در فاصله ۲.۵ میلیون سال نوری از ما قرار دارد و نزدیک‌ترین کهکشان مارپیچی بزرگ به کهکشان راه شیری محسوب می‌شود.

دیدگاه ما از کهکشان راه شیری به دلیل موقعیت خورشید در صفحه کهکشانی آن محدود است. اما این موزاییک فوق‌العاده تلسکوپ هابل، نمایی نزدیک و بی‌نظیر از یک کهکشان مارپیچی بزرگ را از بیرون، رو به داخل ارائه می‌دهد.

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

مسیه 87 (M87)

کهکشان بیضوی عظیم مسیه 87 در فاصله‌ای حدود ۵۰ میلیون سال نوری از ما قرار دارد. این کهکشان که با نام NGC 4486 نیز شناخته می‌شود، دارای تریلیون‌ها ستاره است، در حالی‌ که کهکشان مارپیچی راه شیری ما تنها میزبان میلیاردها ستاره است.

کهکشان M87 به‌ عنوان کهکشان بیضوی بزرگ مرکزی در خوشه کهکشانی سنبله شناخته می‌شود. در این نمای دقیق در طیف مرئی و فروسرخ که توسط تلسکوپ فضایی هابل ثبت شده است، فوران پرانرژی‌ای از هسته این کهکشان دیده می‌شود که تا حدود ۵۰۰۰ سال نوری به بیرون امتداد دارد.

در واقع، این مشعل کیهانی در سراسر طیف الکترومغناطیسی، از پرتوهای گاما گرفته تا طول‌ موج‌های رادیویی، قابل مشاهده است.

منبع اصلی این انرژی عظیم، سیاهچاله ابرپرجرم مرکزی M87 است. تصویری از این هیولا در مرکز M87 توسط تلسکوپ افق رویداد (EHT) در زمین ثبت شده است.

 

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

منظومه HH 30: یک منظومه ستاره‌ای با سیارات در حال شکل‌گیری

ستارگان و سیارات چگونه شکل می‌گیرند؟ تلسکوپ فضایی جیمز وب، همراه با هابل و رصدخانه زمینی ALMA، سرنخ‌های جدیدی در مورد منظومه پیش‌سیاره‌ای هربیگ-هارو 30 (HH 30) یافته‌اند.

این مشاهدات نشان می‌دهد که دانه‌های بزرگ غبار بیشتر در یک قرص مرکزی متمرکز می‌شوند، جایی که احتمال تشکیل سیارات وجود دارد.

تصویر ارائه‌ شده که توسط تلسکوپ وب ثبت شده، ویژگی‌های متعددی از سامانه فعال HH 30 را نشان می‌دهد. جت‌هایی از ذرات که در جهت عمودی به بیرون پرتاب می‌شوند، با رنگ قرمز نمایان شده‌اند.

یک قرص تاریک و غنی از غبار نیز در مرکز تصویر دیده می‌شود که نور ستاره یا ستارگان در حال شکل‌گیری را مسدود کرده است. در بالا و پایین این قرص مرکزی، غباری که نور آبی را بازتاب می‌کند، به شکل یک قوس سهموی دیده می‌شود. با این حال، دلیل وجود یک دنباله در سمت چپ پایین تصویر هنوز مشخص نیست.

بررسی روند شکل‌گیری سیارات در HH 30 می‌تواند به ستاره‌شناسان کمک کند تا درک بهتری از چگونگی تشکیل سیارات در منظومه شمسی خودمان، از جمله زمین، به دست آورند.

 

 

 

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

کلاهخود ثور در برابر مرغ دریایی

این سحابی‌ها که به شکل مرغ دریایی و اردک دیده می‌شوند، تنها ابرهای کیهانی نیستند که تداعی‌ کننده پروازند. اما هر دو در این چشم‌ انداز وسیع آسمانی، که حدود ۷ درجه از آسمان را در صورت فلکی سگ بزرگ پوشش می‌دهد، به نظر می‌رسد که در حال پروازند.

سحابی مرغ دریایی (در مرکز بالای تصویر) خود از دو سحابی گسیلشی عمده تشکیل شده است. بخش درخشان‌تر، NGC2327، سر این مرغ دریایی را تشکیل می‌دهد، در حالی که قسمت بال‌ها و بدن آن شامل سحابی گسترده‌تر IC2177 است. گستردگی بال‌های این سحابی در فاصله برآورد شده ۳۸۰۰ سال نوری از ما، معادل ۲۵۰ سال نوری است.

در سمت پایین راست تصویر، سحابی اردک به‌ مراتب فشرده‌تر به نظر می‌رسد و در فاصله تقریبی ۱۵۰۰۰ سال نوری از زمین، وسعتی در حدود ۵۰ سال نوری دارد. این سحابی که توسط بادهای پرانرژی ناشی از یک ستاره بسیار پرجرم و داغ در نزدیکی مرکز آن شکل گرفته است، با نام NGC 2359 فهرست بندی شده است. البته، ساختار ضخیم و بال‌مانند آن باعث شده که این سحابی نام مستعار محبوب‌تری داشته باشد: کلاهخود ثور!

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

دود حاصل از پرتاب موشک اسپیس‌ ایکس بر فراز کالیفرنیا

چه اتفاقی برای آسمان افتاده است؟
دوشنبه گذشته، دود حاصل از پرتاب موشک اسپیس‌ ایکس، منظره‌ای تماشایی را در بخش‌هایی از جنوب کالیفرنیا ایجاد کرد.

این پدیده که برای لحظاتی شبیه به یک ماهی فضایی غول‌ پیکر به نظر می‌رسید، به دلیل نور پس‌ زمینه‌ای که از خورشید در حال غروب دریافت می‌کرد، بسیار درخشان دیده می‌شد.

این پرتاب از پایگاه نیروی هوایی وندنبرگ، نزدیک لومپوک در کالیفرنیا انجام شد.

موشک فالکون ۹ با موفقیت ۲۳ ماهواره مخابراتی استارلینک را در مدار پایینی زمین مستقر کرد. در این تصویر، دود حاصل از مرحله اول موشک در سمت راست دیده می‌شود، در حالی که مرحله دوم موشک که در حال صعود است، در بالاترین نقطه‌ی این دود و در سمت چپ قابل مشاهده است.

سیاره زهره در بالای تصویر می‌درخشد، در حالی که یک چراغ خیابان در سمت راست، نور خود را به صحنه اضافه کرده است. این تصویر از نزدیکی فینیکس در آریزونا و پس از غروب خورشید، رو به سمت غرب ثبت شده است.

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

 

عبور از کنار مشتری

فضاپیمای رباتیک "جونو" همچنان به گردش در مدارهای بسیار کشیده خود به دور بزرگ‌ترین سیاره منظومه شمسی ادامه می‌دهد.

ویدیوی ارائه‌ شده مربوط به حضیض مداری یازدهم در اوایل سال ۲۰۱۸ است، یعنی یازدهمین بار که "جونو" از نزدیکی مشتری عبور کرد.

این تایم‌ لَپس بازه‌ای چهار ساعته را پوشش می‌دهد و از ترکیب ۳۶ تصویر ساخته شده است.

ویدیو با طلوع مشتری آغاز می‌شود، در حالی‌ که "جونو" از سمت شمال به این سیاره نزدیک می‌شود. وقتی "جونو" به نزدیکترین فاصله خود از مشتری می‌رسد، تصاویری خارق‌العاده از این سیاره ثبت می‌کند.

در طول عبور، جونو از مناطق روشن و کمربندهای تاریک عبور می‌کند که به دور مشتری حلقه زده‌اند. همچنین طوفان‌های چرخشی عظیمی در تصاویر دیده می‌شوند که بسیاری از آنها از طوفان‌های دریایی زمین بزرگتر هستند.

پس از عبور از نزدیک‌ترین نقطه، جونو از مشتری دور می‌شود و در این مرحله ابرهای عجیب و غیر معمولی که در نیمکره جنوبی این سیاره وجود دارند، نمایان می‌شوند.

برای جمع‌آوری این داده‌ها، جونو به حدی به مشتری نزدیک می‌شود که تجهیزات آن در معرض مقادیر بسیار بالای تشعشعات رادیواکتیو قرار می‌گیرند.

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

خورشیدهای کاذب در آبیسکوی سوئد

در این منظره‌ی زمستانی شگفت‌انگیز، به نظر می‌رسد که سه خورشید در آغوش افق قرار گرفته‌اند. این صحنه ماورایی، در جریان یک کاوش با خودروی برفی در تاریخ ۳ فوریه در ناحیه کوهستانی اطراف پارک ملی آبیسکو در شمال سوئد ثبت شده است.

دو نقطه درخشان در دو طرف خورشید واقعی، "خورشیدهای کاذب" نام دارند که با عنوان "خورشیدهای ساختگی" یا "سگ‌های خورشیدی" (mock suns or sun dogs) نیز شناخته می‌شوند.

این پدیده، توسط بلورهای یخی شش‌ ضلعی که در جو مه‌آلود معلق هستند و نور خورشید را بازتاب و شکست می‌دهند، ایجاد می‌شود.

خورشیدهای کاذب معمولاً در زمستان و در عرض‌های جغرافیایی بالا دیده می‌شوند. این نقاط درخشان در امتداد هاله یخی ۲۲ درجه‌ای خورشید قرار دارند که یکی از رایج‌ترین انواع هاله‌های جوی است.

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

سحابی رزت یک گل سرخ کیهانی در صورت فلکی تکشاخ

سحابی گل رُز (رُزِت / NGC2237) صرفا یک ابر کیهانی از گاز و غبار نیست که تصویری شبیه به گل‌ها را تداعی می‌کند، اما بدون شک یکی از مشهورترین آن‌هاست.

در لبه یک ابر مولکولی بزرگ در صورت فلکی تکشاخ (Monoceros) و در فاصله‌ای حدود ۵,۰۰۰ سال نوری از ما، گلبرگ‌های این رز کیهانی در واقع زایشگاهی برای ستارگان جدید هستند.

این ساختار زیبا و متقارن، توسط باد و تابشی قدرتمند از خوشه‌ مرکزی ستارگان داغ و جوان از نوع O شکل گرفته است.

ستارگان این خوشه‌ پرانرژی که به‌ عنوان NGC2244 فهرست شده‌اند، تنها چند میلیون سال سن دارند؛ در حالی که حفره‌ مرکزی درون سحابی رُزِت قطری حدود ۵۰ سال نوری دارد.

این سحابی را می‌توان با یک تلسکوپ کوچک در صورت فلکی تکشاخ رصد کرد. این تصویر تلسکوپی از سحابی رزت با استفاده از فیلترهای رنگی پهن‌ باند ثبت شده است، اما گاهی اوقات همه‌ی رزها قرمز نیستند!

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

سحابی VdB31

سحابی زیبا و آبی‌ رنگ VdB31 در صورت فلکی ارابه‌ران می‌درخشد و سی‌ و‌ یکمین جرم از فهرست سحابی‌های بازتابی "سیدنی وَن دِن بِرگ" است.

در این تصویر چشم‌ نواز، سحابی VdB31 در کنار ابرهای تیره‌ی B26، B27 و B28 قرار دارد که در فهرست "ادوارد ای. بارنارد" ثبت شده‌اند.

همه‌ این سحابی‌ها ابرهایی از غبار میان‌ ستاره‌ای هستند. "سحابی‌های تاریک بارنارد"، نور ستارگان پس‌زمینه را مسدود می‌کنند در حالی که سحابی VdB31 نور آبی ستاره‌ داغ و متغیر AB Aurigae را بازتاب می‌دهد.

بررسی‌های تلسکوپ هابل در نواحی اطراف ستاره AB Aurigae نشان داده است که این ستاره‌ی چند میلیون ساله در میان یک "دیسک غبار" احاطه شده که نشانه‌هایی از شکل‌ گیری یک "منظومه‌ سیاره‌ای در حال تکامل" را نشان می‌دهد.

ستاره‌ AB Aurigae حدود ۴۷۰ سال نوری از ما فاصله دارد و این چشم‌ انداز کیهانی، گستره‌ای تقریباً برابر با هشت سال نوری را پوشش می‌دهد.

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

سیارک بِنو و سرنخ‌هایی از منشأ حیات

یک سنگ فضایی چه چیزی می‌تواند درباره‌ حیات روی زمین به ما بگوید؟
فضاپیمای اوسیریس - رکس (OSIRIS-REx) ناسا در اکتبر ۲۰۲۰ به دقت به سیارک همسایه زمین به نام بنو ۱۰۱۹۵۵ نزدیک شد تا نمونه‌هایی از سطح آن جمع‌آوری کند. این فضاپیما در سپتامبر ۲۰۲۳ نمونه‌های جمع‌ آوری‌ شده را به زمین بازگرداند.

تجزیه‌ و‌ تحلیل اخیر این نمونه‌ها نتایج شگفت‌ انگیزی را نشان داده است، مبنی بر اینکه این سیارک حاوی ۱۴ مورد از ۲۰ اسید آمینه‌ است که به‌ عنوان اجزای اساسی سازنده‌ حیات شناخته می‌شوند.

این کشف بار دیگر پرسشی بزرگ را مطرح می‌کند: آیا ممکن است حیات در فضا منشأ گرفته باشد؟

 

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

سحابی عنکبوت و مگس

آیا این عنکبوت می‌تواند مگس را شکار کند؟ اگر هر دو سحابی‌های نشری بزرگی در صورت فلکی ارابه‌ران باشند، خیر!!

ابر گازی که در مرکز تصویر دیده می‌شود و شکلی شبیه عنکبوت دارد، در واقع یک سحابی نشری به نام IC417 است. در سمت چپ آن، ابر گازی کوچک‌تری که شبیه به مگس دیده می‌شود، NGC1931 نام دارد و هم یک "سحابی نشری" و هم یک "سحابی بازتابی" است.

هر دو سحابی‌ در فاصله‌ای حدود ۱۰,۰۰۰ سال نوری از ما قرار دارند و میزبان خوشه‌های ستاره‌ای جوان هستند. برای مقایسه‌ ابعاد، سحابی NGC1931 (مگس) تقریباً ۱۰ سال نوری گستردگی دارد.

این تصویر عمیق و برجسته که با ۲۰ ساعت نوردهی در اواخر ژانویه از منطقه‌ "برکشایر" انگلستان ثبت شده است، همچنین گازها و غبارهای میان‌ستاره‌ای گسترده‌تری را نشان می‌دهد که به رنگ قرمز درخشان دیده می‌شوند.

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

شفق قطبی به شکل مرغ مگس‌خوار بر فراز نروژ

آیا این بزرگ‌ترین مرغ مگس‌خوار تاریخ است؟
هر چند این تصویر شبیه به یک پرنده‌ شهدخوار در حال بال‌ زدن به نظر می‌رسد، در واقع یک شفق قطبی باشکوه، با جزئیات زیبا و رنگ‌های زنده است که پرتوهای آن شباهتی به پرهای یک پرنده دارند.

این شفق قطبی آن‌ قدر درخشان بود که حتی در "ساعت آبی" (Blue Hour) --دقایقی پس از غروب خورشید که آسمان به رنگ آبی تیره در می‌آید-- با چشم غیر مسلح قابل مشاهده بود. با این حال، تنها یک دوربین حساس قادر بود این شفق را به شکل یک مرغ مگس‌خوار ثبت کند، زیرا می‌توانست تابش‌های ضعیف را دریافت کند.

از آنجا که رنگ‌های قرمز معمولاً در لایه‌های بالاتر جو زمین نسبت به رنگ‌های سبز ظاهر می‌شوند، شکل سه‌ بعدی واقعی این شفق احتمالاً متفاوت از آن چیزی است که در تصویر دیده می‌شود.

شفق‌های قطبی زمانی ایجاد می‌شوند که انفجاری در خورشید، ذرات پرانرژی را به سمت زمین می‌فرستد. این ذرات، اتم‌ها و مولکول‌های نیتروژن و اکسیژن را در جو زمین برانگیخته می‌کنند و نورهای رنگارنگ شفق را پدید می‌آورند.

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

راه شیری بر فراز ستون‌های سنگی استرالیا

این چه دنیای عجیبی است؟ زمین.
در پیش‌ زمینه‌ این تصویر، ستون‌های سنگی قرار دارند؛ ستون‌های سنگی غیر معمولی که در پارک ملی نَمبونگ در غرب استرالیا دیده می‌شوند.

این سازه‌های دیدنی که تقریباً هم‌ اندازه‌ یک انسان هستند، از صدف‌های دریایی باستانی (سنگ‌ آهک) ساخته شده‌اند؛ اما نحوه‌ دقیق شکل‌گیری آن‌ها همچنان ناشناخته باقی مانده است.

در پس‌ زمینه و درست در امتداد نوک یکی از این ستون‌های سنگی، یک هلال ماه درخشان دیده می‌شود. درخششی وهم‌آلود اطراف ماه را فرا گرفته که بیشتر آن ناشی از "نور منطقه‌ البروجی" (Zodiacal light) است. نوری که از بازتاب پرتوهای خورشید توسط ذرات غبار موجود در مدار سیارات سامانه شمسی ایجاد می‌شود.
در بالای تصویر، نوار مرکزی کهکشان راه شیری به‌ وضوح دیده می‌شود. ستارگان و سحابی‌های معروفی نیز در پس زمینه آسمان شب قابل مشاهده هستند.

این تصویر پانوراما که شامل ۲۹ بخش مجزا است، در سپتامبر ۲۰۱۵ و پس از برنامه‌ ریزی دقیق برای هماهنگ‌سازی موقعیت ماه، ستون‌های سنگی و سایه‌هایشان ثبت و ترکیب شده است.

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

همنشینی هلال‌ها

هلال افزاینده‌ی ماه و هلال کاهنده‌ی [سیاره] ناهید (زهره) در دو گوشهٔ مقابل این میدان دید تله‌فوتو در گرگ‌ و میش شامگاهی دیده می‌شوند.

این همنشینیِ نزدیک میان دو جرم از  درخشان‌ترین اجرام آسمانی، در افق غربی زمین و در تاریخ ۱ فوریه از روزاریو (Rosario) آرژانتین ثبت شده است.

در آن تاریخ، هلال باریک ماه حدود ۳ روز از لحظه تولدش می‌گذشت اما بخش روشن و مرئی آن تا ۱۴ فوریه (۲۶ بهمن) رشد خواهد کرد و به ماه کامل (Full Moon) و درخشان تبدیل خواهد شد.

مانند ماه، سیاره ناهید نیز در حین گردش به دور خورشید، فازهای مختلفی را تجربه می‌کند. [منظور اَهله سیاره ناهید است] با کاهش هلال روشن آن، اما اندازهٔ ظاهری این سیاره‌ی درونی افزایش می‌یابد، زیرا به زمین نزدیک‌تر می‌شود.

در رویدادی خاص که می‌توان آن را هدیه‌ای از سوی سامانه شمسی در روز ولنتاین دانست، سیاره ناهید که نام خود را از "الههٔ عشق" (ونوس/Venus) در اساطیر روم گرفته است، در حدود ۱۴ فوریه (۲۶ بهمن) به بیشترین درخشندگی خود در آسمان‌ شامگاهی زمین خواهد رسید!

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

کهکشان چشم گاو

کهکشان عظیمی که با نام LEDA 1313424 شناخته می‌شود، حدود ۲.۵ برابر بزرگ‌تر از کهکشان راه شیری ما است.

ظاهر شگفت‌ انگیز آن در این تصویر تازه منتشرشده از تلسکوپ فضایی هابل، به‌ خوبی نشان می‌دهد که چرا این کهکشان لقب "کهکشان چشم گاو" را گرفته است.

این کهکشان از نوع کهکشان‌های حلقه‌ای برخوردی است و مشاهدات تلسکوپی تأیید کرده‌اند که دارای ۹ حلقه است که از مرکز آن به بیرون گسترش یافته‌اند، درست مانند امواجی که از افتادن سنگریزه در یک برکه ایجاد می‌شوند.

البته، سنگریزه‌ای که در کهکشان چشم گاو افتاده، خود یک کهکشان بوده است!!

مشاهدات نشان می‌دهند که کهکشان کوتوله آبی‌ رنگی که در سمت چپ - مرکز تصویر دیده می‌شود، احتمالاً همان کهکشانی است که از مرکز کهکشان بزرگ عبور کرده و بر اثر تعامل گرانشی، حلقه‌های متحد المرکزی را در آن ایجاد کرده است.
کهکشان چشم گاو در فاصله‌ای حدود ۵۶۷ میلیون سال نوری از ما و در راستای صورت فلکی ماهی (حوت) قرار دارد.

در این فاصله، این تصویر خیره‌ کننده از هابل، محدوده‌ای به وسعت حدود ۵۳۰ هزار سال نوری را در بر می‌گیرد.

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

سحابی کادینگتون: IC2574

کهکشان‌های مارپیچی بزرگ، اغلب توجه زیادی را به خود جلب می‌کنند زیرا خوشه‌های ستاره‌ای جوان، درخشان و آبی‌ رنگ را در بازوهای مارپیچی، متقارن و زیبای خود به نمایش می‌گذارند. با این وجود، کهکشان‌های کوچک و نامنظم نیز محل شکل‌گیری ستارگان هستند.

کهکشان کوتوله IC2574 شواهد آشکاری از فعالیت شدید ستاره‌زایی را در نواحی متمایز سرخ‌ رنگ خود که از گاز هیدروژنِ درخشان تشکیل شده‌ است، نشان می‌دهد.

درست مانند کهکشان‌های مارپیچی، نواحی متلاطم ستاره‌‌زایی در IC2574 تحت تأثیر بادهای ستاره‌ای و انفجارهای ابرنواختری قرار دارند که مواد را به محیط میان‌ ستاره‌ای کهکشان پرتاب کرده و باعث شکل‌گیری ستاره‌های جدید می‌شوند.

این کهکشان در فاصله‌ای تنها ۱۲ میلیون سال نوری از ما قرار دارد و عضوی از گروه کهکشانی M81 است که در راستای صورت فلکی شمالی خرس بزرگ (دب اکبر) دیده می‌شود.

این جهانِ جزیره‌ایِ دوست داشتنی که با نام "سحابی کادینگتون" نیز شناخته می‌شود، حدود ۵۰ هزار سال نوری وسعت دارد و در سال ۱۸۹۸ توسط ستاره‌شناس امریکایی ادوین کادینگتون کشف شد.

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

دنباله‌دار G3 ATLAS در حال غروب بر فراز تپه‌ای در شیلی

دنباله‌دار ATLAS به کجا می‌رود؟
در ویدیو تایم‌لپس نمایش داده شده، خود دنباله‌دار حرکت زیادی ندارد، اما چرخش زمین باعث می‌شود که به نظر برسد دنباله‌دار در حال غروب بر فراز یک تپه است.

این ویدیو از دنباله‌دار C/2024 G3 (ATLAS) در تاریخ ۲۲ ژانویه و با استفاده از یک دوربین معمولی در منطقه آرائوکانیا در مرکز شیلی ثبت شده است. دنباله‌دار ATLAS در چند هفته گذشته یک پدیده شگفت‌انگیز در آسمان‌های نیم‌کره جنوبی زمین بوده است، به‌قدری درخشان و الهام‌بخش که ممکن است در نهایت به‌عنوان «دنباله‌دار بزرگ ۲۰۲۵» شناخته شود.

متاسفانه دنباله‌دار G3 ATLAS دیگر به هیچ جایی نمی‌رود، زیرا هسته مرکزی آن در هنگام عبور نزدیک از خورشید در ماه گذشته شکسته است.

بخشی از بقایای پراکنده این دنباله‌دار که شامل سنگ‌ها و یخ‌ها می‌شود، همچنان به دور خورشید خواهد چرخید، برخی از آن‌ها در همان بخش تقریبی از مدار که هسته دنباله‌دار در آن قرار داشت، ادامه خواهند داد.

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

پرتوهای پاد شفقی: یک بادبزن رنگین‌کمانی بر فراز اسپانیا

آیا رنگین‌کمان شما هم می‌تواند چنین کاری انجام دهد؟
در اواخر روز خورشید طبق معمول در سمت غرب غروب کرد. اما در این روز پدیده‌ای جالب‌تر در نقطه مقابل یعنی در سمت شرق، رخ داد. در آنجا نه‌ تنها یک رنگین‌ کمان دیده می‌شد بلکه نمایش باشکوهی از "پرتوهای پاد شفقی" (Anticrepuscular Rays) نیز از مرکز رنگین‌ کمان ساطع شده بود.

در تصویری که از "لکِیتیو" (Lekeitio) در شمال اسپانیا گرفته شده، خورشید پشت دوربین قرار دارد. رنگین‌‌کمان به دلیل بازتاب نور خورشید از قطرات باران شکل گرفته است. اما "پرتوهای پاد شفقی" از مسدود شدن بخشی از نور خورشید توسط ابرها ناشی می‌شوند.

این پرتوها از مسیر آسمان عبور کرده و در افق مقابل به‌ گونه‌ای ظاهر می‌شوند که گویی به یک نقطه همگرا می‌شوند البته این تنها یک خطای دید است.

دیدن رنگین‌کمان به‌ تنهایی می‌تواند هیجان‌ انگیز باشد و مشاهده "پرتوهای پاد شفقی" نیز یک رویداد نادر است اما ثبت هر دو پدیده در یک تصویر، اتفاقی استثنایی است که می‌تواند هم آرامش‌بخش و هم سورئال به نظر برسد.

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

ستاره ولف - رایه ۱۲۴: ماشین تولید بادهای ستاره‌ای

برخی از ستارگان در یک فرآیند آهسته منفجر می‌شوند. ستارگان نادر و پرجرم ولف - رایه چنان پرآشوب و داغ هستند که عملاً پیش چشمان تلسکوپ‌های ما به‌ آرامی در حال فروپاشی‌اند.

توده‌های درخشان گاز که هر یک به‌طور معمول جرمی معادل بیش از ۳۰ برابر جرم زمین دارند، توسط بادهای ستاره‌ای شدید به بیرون پرتاب می‌شوند.

ستاره ولف - رایه WR 124 که در مرکز تصویر دیده می‌شود و گستره‌ای به اندازه شش سال نوری دارد، در حال شکل‌دهی به سحابی اطراف خود با نام M1-67 است.

جزئیات مربوط به اینکه چرا این ستاره طی ۲۰,۰۰۰ سال گذشته به‌ آرامی در حال متلاشی شدن بوده، همچنان موضوعی برای پژوهش‌های علمی است.

ستاره WR 124 در فاصله ۱۵,۰۰۰ سال نوری از ما و در جهت صورت فلکی پیکان قرار دارد.

سرنوشت هر ستاره ولف-رایه به جرم آن بستگی دارد، اما بسیاری از این ستارگان احتمالاً عمر خود را با انفجارهایی عظیم مانند ابرنواخترها یا فوران‌های پرتو گاما به پایان می‌رسانند.

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام

دنباله‌دار G3 ATLAS از هم پاشید

چه اتفاقی برای دنباله‌دار G3 ATLAS افتاده است؟
پس از عبور از نزدیکی خورشید در اواسط ژانویه، هسته این دنباله‌دار به‌ تدریج کم‌ نورتر شد. تا اواخر ژانویه، دنباله‌دار C/2024 G3 (ATLAS) به جسمی بدون هسته تبدیل شده بود، هر چند که همچنان دُم‌های باشکوهی را پس از غروب در آسمان نیمکره جنوبی زمین به نمایش می‌گذاشت.

تصاویری که مشاهده می‌کنید در شب‌های متوالی ژانویه از رصدخانه‌ای در ریو اورتادو شیلی گرفته شده‌اند. به‌ وضوح مشخص است که هسته دنباله‌دار در روزهای ابتدایی (تصویر سمت چپ) درخشان‌تر و فشرده‌تر بوده، اما در روزهای بعدی (تصویر سمت راست) کم‌نورتر و پراکنده‌تر شده است.

احتمالاً دلیل اصلی این پدیده، تکه‌تکه شدن هسته یخی و سنگی دنباله‌دار در مرکز آن است. دنباله‌دار اطلس هنگام نزدیک‌ترین فاصله خود به خورشید، به درون مدار سیاره عطارد نفوذ کرد؛ ناحیه‌ای که گرمای شدید، بسیاری از دنباله‌دارها را نابود می‌کند. با این حال، بخش‌هایی از بقایای پراکنده این دنباله‌دار همچنان به گردش خود در مدار خورشید ادامه خواهند داد.

خبرهای بیشتر را در شبکه‌های اجتماعی بخوانید:

تلگرام

اینستاگرام