مادامی که چیزی آن بالاست؛ پایان کار فرا نرسیده است

METAR Mehrabad Airport METAR Shiraz Airport

آشنایی با اصطلاحات نجوم

کوازار (اخترنما / اختروَش / Quasar):

اخترانماها ساکنان دوردست عالم‌اند. چشمه‌های ظاهراً نقطه‌ای که تابش بسیار شدید رادیویی گسیل می‌کنند. آنها را چشمه‌های رادیویی شبه ستاره‌ای هم می‌نامند. کوازارها (اخترنما) سیاهچاله‌هایی بی اندازه پر جرم‌اند که با جرمی یکصد میلیون برابر خورشید، در قلب کهکشان قرار دارند. این سیاهچاله‌، ستاره‌ها و مواد کهکشان گرداگردش را می‌بلعد و در این کار انرژی عظیمی تولید می‌کند. انرژی عظیم آنها از ناحیه‌ای به اندازه منظومه شمسی گسیل می‌شود. این انرژی هزار برابر انرژی همه ستاره‌های کهکشان ما است. تاکنون هزاران اخترنما شناسایی شده و تقریباً همه آنها به فاصله چند بیلیون سال نوری از ما قرار دارند. امروزه منجمان بر این باوراند که اخترنماها "دورترین" و "پرنورترین" نوع هسته‌های فعال کهکشانی هستند.

 

گردآورنده: نگار دادفر
مدرس رصدخانه و مرکز علمی شهرداری فسا


🔘 Add a comment

مشاهده مطلب در کانال

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

ستارگان سپهر دانش ستاره شناسی ایران (بخش دوم)

کهن سرزمین ایران به عنوان مهد فرهنگ و تمدن، از دیر باز زادگاه مفاخر و مشاهیری بوده است که جامعه علمی دنیا در مقابل خدمات سترگ آنها به منظور گسترش مرزهای بی کران دانش ستاره شناسی، سر تعظیم فرود آورده و مناطقی را در اجرام آسمانی به نام آنها ثبت کرده است. این مقاله که در ادامه مقاله پیشین (فسامهر، شماره 150) به رشته تحریر در می آید، به معرفی برخی دیگر از نیک مردان عرصه نجوم ایران می پردازد. 

خواجه نصیر الدین طوسی ستاره شناس و ریاضیدان شهیر ایرانی در سال 579 خورشیدی در طوس زاده شد. وی سنگ بنای رصدخانه مراغه را بنا نهاد و در کنار آن کتابخانه ای به وجود آورد که نزدیک به چهل هزار جلد کتاب در آن قرار داشت. وی کتاب ارزشمند زیج ایلخانی را بر اساس رصدهای انجام شده در رصدخانه مراغه تدوین کرد. آفتاب عمر این فیلسوف سرانجام در سال 653 خورشیدی در بغداد غروب کرد. به پاس خدمات ارزشمند خواجه نصیر،

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

ستارگان سپهر دانش ستاره شناسی ایران (بخش نخست)

انسان از هزاران سال پیش تا به امروز همیشه و در همه حال در جستجوی شگفتی های آسمان بالای سر خود بوده است. دانش ستاره شناسی تا آنجا به انسان کمک کرد که جایگاه خود در جهان هستی را بیابد و او را برای کنکاش ژرف تر در گیتی مشتاق ساخت. در این میان، دانشمندان و ستاره شناسان نامداری در سرتاسر کره خاکی پا به عرصه حیات نهادند که نقش بسزایی در توسعه و پیشرفت این دانش ایفا نموده اند و با افتخار می توان بیان کرد سرزمین کهن ایران به عنوان گهواره تمدن بشری، مهد پرورش نام آورانی همچون ابوریحان بیرونی، عبد الرحمن صوفی رازی، خیام و . . . می باشد که نام پر شکوه شان تا ابد بر تارک تاریخ جاویدان خواهد ماند و همچون ستاره ای تابناک می درخشد. در این مقاله و مقاله های آتی تلاش خواهیم نمود به صورت هر چند مختصر با برخی از مشاهیر ایران زمین که در عرصه نجوم فعالیت نموده اند، آشنا شویم.

ابوریحان محمد بن احمد بیرونی معروف به ابوریحان بیرونی در سال 352 خورشیدی در حوالی خوارزم متولد شد. وی تالیفات بسیاری در زمینه نجوم، هیات، منطق و حکمت دارد که از جمله تالیفات او در زمینه نجوم و جغرافیا، "قانون مسعودی" است. "آثار الباقیه" نیز یکی دیگر از تالیفات نجومی این دانشمند بزرگ می باشد که در آن انواع سالها (سال خورشیدی، قمری، یونانی و ایرانی) و مفهوم کبیسه تعریف شده است. اتحادیه بین المللی نجوم به پاس خدمات ارزنده این فیلسوف شهیر ایرانی،

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

پخش زنده بارش شهابی جوزایی

پخش زنده بارش شهابی جوزایی

بارش شهابی جوزایی مهم‌ترین بارش شهابی است که هر ساله از شامگاه ۲۲ تا سحرگاه ۲۳ آذر به اوج فعالیت خود می‌رسد. با توجه به اینکه امسال در این زمان ماه کامل در آسمان حضور دارد، بسیاری از شهاب‌ها دیده نخواهند شد. علاوه بر این، بررسی تصاویر ماهواره‌ای گویای این مطلب است که آسمان اغلب مناطق کشور ابری است و شانس چندانی برای دیدن شهاب‌های زیبای جوزایی از ایران وجود ندارد!
اما‌ با مراجعه به وب‌سایت زیر از ساعت ۷:۳۰ بامداد شنبه ۲۳ آذر به وقت تهران (۴ بامداد به وقت جهانی) می‌توانید این بارش را به صورت زنده و مستقیم مشاهده کنید. پیش بینی می‌شود ۱۵ الی ۲۰ شهاب در ساعت قابل مشاهده باشد.

 

https://www.virtualtelescope.eu/webtv/

 


🔘 Show comments

مشاهده مطلب در کانال

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

سحابی چشم گربه (Cat's Eye Nebula)

این سحابی که با نام‌های NGC6543 و Caldwell 6 نیز شناخته می‌شود، در واقع یکی از درخشان‌ترین و پیچیده ترین سحابی‌های سیاره‌ای است که با فاصله تقریبی ۳۰۰۰ سال نوری از ما و قدر ظاهری ۸.۳ در صورت فلکی اژدها قرار دارد. این عکس ترکیبی از یک تصویر مرئی تلسکوپ فضایی هابل و یک تصویر اشعه ایکس تلسکوپ فضایی چاندرا می‌باشد.

 

اعتبار عکس: NASA, ESA

 


🔘 Show comments

مشاهده مطلب در کانال

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

کهکشان M86

این‌ تصویر از تلسکوپ هابل، کهکشان M86 را نشان می‌دهد. با وجود اینکه بیش از ۲۳۵ سال پیش توسط ستاره شناس "شارل مسیه" کشف شده، طبقه بندی ریخت شناسی آن هنوز ناشناخته است. ستاره شناسان هنوز در مورد اینکه M86 کهکشانی بیضوی یا مارپیچ است، بحث می‌کنند.
این کهکشان که بخشی از خوشه کهکشانی سنبله است، در فاصله پنجاه میلیون سال نوری از زمین قرار دارد و با سرعت باور نکردنی ۵۴۳۰۰۰ مایل بر ساعت در حال حرکت در فضا است و مسیر فعلی‌، آن را در مواجهه با ما قرار می‌دهد!!


🔘 Show comments

مشاهده مطلب در کانال

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

جستجوی هوش فرازمینی

جستجوی هوش فرازمینی (SETI: search for extraterrestrial intelligence) یک واژه عمومی و مشترک میان محققانی است که برای یافتن حیات هوشمند در ماوراء زمین تلاش می‌کنند. ارسال امواج الکترومغناطیسی برای مخابره‌ی سیگنال‌ها از تمدن‌هایی در سیارات دیگر، مثالی از تلاشهای محققان در راستای یافتن حیات هوشمند می‌باشد. بررسی‌های علمی، اندکی بعد از ظهور رادیو در قرن نوزدهم آغاز شد و از سال ۱۹۸۰ تلاشهای جهانی بر این موضوع متمرکز شدند. در سال ۲۰۱۵ "استیون هاوکینگ" و یک میلیاردر روسی به نام "یوری میلنر" از تلاشی مستحکم که آن را «پذیرفتن پیشرفت» نامیدند، خبر دادند.


🔘 Show comments

مشاهده مطلب در کانال

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

بارش شهابی جباری امشب به اوج می‌رسد

بارش شهابی جباری یکی از بارش‌های سالانه است که با توجه به اینکه کانون بارش در صورت فلکی جبار (شکارچی) قرار دارد، به این نام نامگذاری شده است. دوره فعالیت این بارش هر ساله ۱۰ مهر آغاز می‌شود و ۱۶ آبان پایان می‌‌پذیرد که در این بین، سحرگاه ۳۰ مهر به اوج خود می‌رسد. مهم‌ترین دلیلی که باعث می‌شود این بارش شهابی بر خلاف صورت فلکی هم نامش چندان مشهور نباشد، پایین بودن "نرخ ساعتی سرسویی" (ZHR) آن است که در حدود ۲۰ شهاب در ساعت می‌باشد. ( مقایسه کنید با نرخ ساعتی سرسویی بارش شهابی برساوشی که حدود ۱۲۰ شهاب است) اما با این وجود تماشای شهاب‌های سریع آن، که با سرعت تقریبی و میانگین ۶۶ کیلومتر بر ثانیه همچون تیری تاریکی دل آسمان شب را می‌شکافند، خالی از لطف نیست.
منشا این بارش پاییزی، دنباله‌دار شناخته شده‌ی "هالی" است که در دو نقطه از نزدیکی زمین عبور می‌کند و دو بارش شهابی "جباری" و "اِتا دلوی" را به وجود می‌آورد.
همانگونه که در تصویر نیز مشاهده می‌کنید، کانون بارش جباری در نزدیکی ستاره سرخ فام صورت فلکی شکارچی یعنی ستاره "اِبط الجوزا" (Betelgeuse) قرار دارد که به دلیل "اثر پرسپکتیو" اینگونه به نظر می‌رسد که شهاب‌ها از این نقطه‌ی آسمان خارج می‌شوند. البته همیشه به خاطر داشته باشید که برای دیدن شهاب‌ها، نباید به کانون بارش خیره شد.

 

با این تفاسیر، همزمان با طلوع کانون بارش از سمت شرقِ شمالِ شرق (ENE) تا سپیده دم سه شنبه ۳۰ مهر فرصت دارید نظاره گر شهاب‌های جباری باشید. این بارش در سحرگاه به اوج خود می‌رسد البته حتی اگر وضعیت آب و هوا بر وفق مراد ستاره شناسان و علاقه مندان به نجوم باشد که برخی اوقات نیست! نور ماه با فاز تقریبی ۵۰ درصد باعث خواهد شد برخی شهاب‌های کم نور دیده نشوند. اما باز هم ناامید نشوید؛ افرادی که فقط یکبار بارش‌های شهابی را به تماشا نشسته‌اند، تصدیق می‌کنند که دیدن حتی یک شهاب هم لذت و هیجان وصف ناپذیری دارد. برای دیدن و یا عکس‌‌ برداری از این شهاب‌ها تا جایی که برایتان میسر است از مناطق پرجمعیت شهری و آلودگی‌های نوری فاصله بگیرید و منطقه‌ای امن، مناسب و صد البته بسیار تاریک در خارج از شهر را انتخاب کنید. البته حواستان به سرمای هوا نیز باشد چرا کم برودت هوا در مناطق خارج از شهر، پایین تر از مناطق شهری است. این نکته مهم را مثل همیشه باید یادآور شوم که تماشای بارش شهابی به هیچ ابزار اپتیکی نیاز ندارد. بهترین ابزار، چشمان تیزبین و مشتاق خودتان است.

 

سجاد صیادی

سردبیر ستاره شاسی فسا

 

مشاهده مطلب در کانال

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

فضانوردی که نخستین راهپیمایی فضایی تاریخ را انجام داد، درگذشت

الکسی آرخیپوویچ لئونوف علاوه بر فضانوردی به هنر نقاشی هم اشتغال داشته و عضو فرهنگستان هنری روسیه بوده. لئونوف در تمام مأموریت‌های فضایی‌اش، به همراه خود مداد رنگی و مداد شمعی به مدار زمین می‌برده و صحنه‌هایی را که از فضاپیما می‌دیده نقاشی می‌کرده‌ است. وی در دو مأموریت تاریخی شرکت داشته‌است: در مأموریت واسخود-۲ نخستین راهپیمایی فضایی را انجام داد و در پروژه آزمایشی آپولو-سایوز در نخستین همکاری بین‌المللی فضایی نقش مؤثری ایفا کرد.

در روز ۱۸ مارس ۱۹۶۵ میلادی فضاپیمای واسخود-۲ با رمز پرواز «الماس» از پایگاه فضایی بایکونور به فضا پرتاب شد. فرمانده پرواز پاول بلیایف و ناوبر آن الکسی لئونوف بود. الکسی در این پرواز یک بسته مداد شمعی با رنگ‌های مختلف نیز به همراه داشت! وی در مدار زمین ابتدا به محفظه هوایی متصل به فضاپیمای واسخود-۲ وارد شد و خود را به آرامی بیرون کشید. پس از چند ثانیه مکث، در حالی‌ که با کابل ایمنی به فضاپیما متصل بود، فضاپیما را رها کرد و در فضای بیکران شناور شد و بدین ترتیب #نخستین_راهپیمایی_فضایی را به نام خود ثبت کرد.‌
با توجه به مشکلاتی که در مرحله آماده سازی برای فرود پیش آمد، نهایتا فضاپیما در میان برف و در جنگل‌های انبوه تایگا در ۲۰۰۰ کیلومتری شهر پرم و بسیار دورتر از موقعیت برنامه‌ریزی شده فرود آمد. اما آن‌ها توانستند با فرستادن پیام‌های رادیویی، مرکز کنترل را از موقعیت دقیق خود مطلع سازند و بدین ترتیب از مرگ حتمی نجات یابند.

 

فیلم تاریخی، مهیج و دراماتیک Spacewalker همان گونه که از نام آن نیز پیداست، روایت کننده داستان نخستین راهپیمایی فضایی در قالب ماموریت واسخود ۱ و ۲ و برش‌هایی از زندگی الکسی لئونوف است.

الکسی آرخیپوویچ لئونوف سرانجام روز گذشته (11 اکتبر / ۱۹ مهر) در سن ۸۵ سالگی و در بیمارستان بوردانکو مسکو چشم از جهان فرو بست.

 

ما در هیئت تحریریه ستاره شناسی فسا خدمات ارزشمند این فضانورد به جامعه جهانی را ارج می‌نهیم و یاد او را گرامی می‌داریم‌.

 


🔘 Show comments

مشاهده مطلب در کانال

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

هفته جهانی فضا

در سال ۱۹۹۹ مجمع عمومی سازمان ملل متحد قطعنامه‌ای را تصویب کرد که به موجب آن، چهارم تا دهم اکتبر هر سال (۱۲ تا ۱۸ مهر) به عنوان هفته جهانی فضا انتخاب شد. هدف از این کار، ترویج و توسعه دانش فضایی و آشنا کردن مردم و جوانان با نقش فناوری فضایی در زندگی انسان‌ها روی زمین اعلام شد. این هفته حد فاصل دو رویداد مهم تاریخی است: ۴ اکتبر ۱۹۵۷ نخستین ماهواره جهان با نام اسپوتنیک-۱ توسط اتحاد جماهیر شوروی به فضا پرتاب شد و در ۱۰ اکتبر ۱۹۶۷ نخستین معاهده استفاده صلح‌آمیز از فضای ماورا جو در سازمان ملل به امضا رسید.

سازمان ملل و مسئولان انجمن هفته جهانی فضا، از تمامی گروه‌ها و تشکل‌ها در سراسر جهان خواسته‌اند تا در این هفته با اجرای برنامه‌های مختلف مانند برگزاری همایش‌ها و نمایشگاه‌های فضایی و اجرای مسابقات علمی نظر جوانان را به دانش فضایی جلب کنند.

کمیته جهانی برگزاری مراسم هفته فضا هر سال شعاری را برای آن در نظر می‌گیرد. هدف از این کار همسو کردن فعالیت‌ها و برنامه‌های گروه‌های مختلف در سراسر جهان در راستای هدفی مشترک است. برای سال ۲۰۱۹ میلادی شعار "ماه دروازه‌ای به سوی ستارگان" در نظر گرفته شده است.

 

مشاهده مطلب در کانال

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

فیلم "نخستین انسان"

فیلم تحسین شده "نخستین انسان" (First Man) داستان واقعی برنامه‎ فضایی آپولو و تلاش‌های ناسا در دهه‎ی ۱۹۶۰ میلادی برای فرستادن نخستین انسان بر روی کره‎ ماه را روایت می‌کند. تمرکز این فیلم بر روی شخصیت و زندگی"نیل آرمسترانگ" نخستین انسانی که طی ماموریت فضایی "آپولو ۱۱" پا بر روی سطح ماه گذاشت می‌باشد که در این فیلم، بازیگر نام آشنای سینمای هالیوود "رایان گاسلینگ" (Ryan Gosling) این نقش را ایفا می‌کند.

 

مشاهده مطلب در کانال

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

فیلم تحسین شده مریخی

فیلم تحسین شده مریخی (The Martian) فیلمی در ژانر علمی - تخیلی، ماجراجویی و درام اثر کارگردان معروف بریتانیایی ریدلی اسکات (Ridley Scott) است که ۲ اکتبر ۲۰۱۵ انتشار یافت. فیلمنامه این فیلم که با بودجه تقریبی ۱۰۸ میلیون دلاری و فروش بیش از ۶۳۰ میلیون دلاری در کشور مجارستان تولید شده است، بر اساس رمانی با نام "مریخی" اثر اندی ویر (Andy Weir) به رشته تحریر در آمده است.
فیلم مریخی یکی از فیلم های موفق ژانر علمی‌ تخیلی طی سال‌های اخیر است که نقش اول آن را "مت دیمون" (Matt Damon) ایفا می‌کند. او که در این فیلم با نام "مارک واتنی" شناخته می‌شود، فضانورد گیاه شناسی است که در یک سفر فضایی به مریخ، پس از اینکه درگیر طوفان می‌شود، زخمی به حال خود رها شده، چرا که همراهانش او را مرده می‌پندارند. حال او در این سیاره به تنهایی گیر افتاده و با منابع محدودی که دارد باید از هوش و ذکاوت خود استفاده کند و راهی بیابد تا‌ با کشت محصول، ابتدا بر گرسنگی غلبه کند و سپس سیگنالی به زمین بفرستد تا ناسا به دنبال او بیاد و از این مهلکه نجاتش دهد . . .

 

مشاهده مطلب در کانال

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

فیلم Spacewalker

فیلم Spacewalker فیلمی در ژانر تاریخی، درام، ماجراجویی و تریلر (مهیج) محصول ۲۰۱۷ کشور روسیه است.

خلاصه داستان: در طول جنگ‌ سرد و رقابت سرسختانه ایالات متحده امریکا و اتحاد جماهیر شوروی بر سر تصاحب فضا، شوروی تصمیم می‌گیرد دو نفر را به فضا بفرستد. این دو آماده‌اند تا به فضای ناشناخته سفر کنند اما از موانع و خطرات راه اطلاع ندارند تا اینکه . . .


🔘 Show comments

مشاهده مطلب در کانال

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

معرفی برترین رصدخانه‌های حرفه‌ای جهان

رصدخانه پارانال (Paranal Observatory) در آنتوفاگاستا، شیلی

 

شیلی تبدیل به نقطه مهمی برای علم و دانش شده است و حداقل یک دو جین رصدخانه در این کشور وجود دارد که برای گردشگران یکی از جاذبه‌های توریستی محسوب می‌شود. رصدخانه پارانال در تعطیلات آخر هفته به روی گردشگران باز است و آنها می‌توانند با تلسکوپ بسیار بزرگ آن آسمان را تماشا کنند. این تلسکوپ که VLT نام دارد از چهار تلسکوپ کوچک‌تر به نام‌های آنتو، کواین، ملیپال و یپون (به معناهای خورشید، ماه، صلیب جنوبی و ونوس) تشکیل شده است. با این تلسکوپ بزرگ می‌توانید تا ۲۵ برابر تلسکوپ‌های کوچکتر اجسام را بزرگ‌تر ببینید.

 

منبع: دایره المعارف فضا و نجوم

 


🔘 Show comments

مشاهده مطلب در کانال

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار

پایان دنیا و نابودی کائنات

قسمت دوم: نظریه مِه گسست (گسست بزرگ)

اگر واقعا سرعت انبساط جهان در حال افزایش باشد، این انرژی تاریک سرانجام روزی باعث گسسته شدن جهان از هم خواهد شد.
در مرحله نخست، سازه‌های بزرگ مانند کهکشان‌ها، از هم گسسته می‌شوند و پس از آن همه اجزای کهکشان‌ها اعم از ستارگان، سیارات و همه موجودات روی آن‌ها شروع به جدا شدن خواهند کرد. در نهایت همه موجودات هم متلاشی شده و به اتم‌های سازنده خود تفکیک خواهند شد و خود این اتم‌ها هم در ادامه به انرژی تبدیل می‌شوند و در نهایت یک فضای نامتناهی از پوچی باقی می‌ماند. همانند نظریه فشردگی بزرگ، در مورد این نظریه هم اشکالاتی وجود دارد. در ادامه نظریه دیگر را نیز مورد مطالعه قرار خواهیم داد.

 

منبع: کتاب دایره المعارف فضا و نجوم

گردآوری: نگار دادفر

 

مشاهده مطلب در کانال

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مرکز نجوم مهراستار